ارزيابي بهره‌وري فيزيكي‌- اقتصادي آب در روش‌هاي مختلف كاشت و آبياري برنج رقم فجر در استان گلستان

برنج از محصولات مهم غذايي است كه عموما به‌صورت نشايي كشت شده و مصرف آب بالايي دارد. روش خشكه‌كاري برنج رويكردي نوين است كه فرصت افزايش بهره‌وري آب را فراهم نموده است. در اين پژوهش، تغيير روش كاشت از نشايي به خشكه‌كاري و استفاده از روش‌هاي آبياري تحت فشار براي كشت برنج در پنج مزرعه كشت برنج در استان گلستان مطالعه شد. مزرعه كشت نشايي، با روش آبياري غرقابي به عنوان تيمار شاهد در نظر گرفته شد. در ديگر مزارع، برنج در بستر خشك كاشته شد و با روش‌هاي قطره‌اي و باراني آبياري گرديد. در مزرعه كشت نشايي يا روش آبياري غرقابي، تمام پارامترهاي مربوط به عملكرد و اجزاي عملكرد، مقدار بيشتري را به خود اختصاص داد. مطالعه اقتصادي مراحل كاشت، داشت و برداشت در روش هاي مختلف آبياري نشان داد كه با تغيير روش كاشت و حذف مرحله گل‌خرابي مي‌توان 4000 تا 7000 مترمكعب صرفه‌جويي در مصرف آب  داشت. روش آبياري باراني ميانگين عملكرد بالاتري (4998 كيلوگرم در هكتار) نسبت به آبياري قطره‌اي (4426 كيلوگرم در هكتار) نشان داد و قابليت توليد 70 درصد عملكرد را با 61 درصد صرفه‌جويي آبي داشت كه نتيجه قابل توجهي است. بالاترين و پايين‌ترين نرخ بهره‌وري فيزيكي و اقتصادي به ترتيب مربوط به آبياري باراني و آبياري غرقابي به ترتيب 0/53 و 0/3كيلوگرم بر مترمكعب و141,791و 82,704 ريال بر مترمكعب بود كه نشان دهنده بهره‌وري بسيار پايين آب در مزارع كشت برنج استان و لزوم افزايش بهره‌وري آب در شرايط اقليمي فعلي كشور است.