معرفي نسخه و تحليل سبكي حماسه عاميانه كليات‌ گرشاسپ‌نامه

نسخۀ نويافتۀ منثور موسوم به كليات ‌گرشاسپ‌نامه از طومارهايي است كه صورت نهايي آن در عهد قاجار نوشته شد؛ اما به تصريح نويسنده آن، «مرشد قلي»، منبع آن، طومار جامعي بازمانده از عهد شاه‌طهماسب صفوي، نوشتۀ فردي به نام «سيف‌الدين» بوده و از اين حيث، قدمت منبع آن از قديمترين طومارهاي شناخته‌شدۀ فارسي بيشتر است و قدمت طومارنويسي فارسي را دو سده پيشتر مي‌برد. نقد منابع اين طومار قجري- صفوي نشان مي‌دهد نويسنده به تعدد روايات آشنا بوده و رونويسي صرف انجام نداده‌است؛ از جمله، روايات جالب توجهي از مرگ نريمان و گرشاسب در سپندكوه دارد؛ هم چنين در اين متن، گرشاسب برخلاف روايت گرشاسب‌نامه به مرگ طبيعي نمي‌ميرد و در سپندكوه بر اثر نيروي مغناطيس كشته مي‌شود. اين جستار ضمن معرفي نسخه، ويژگيهاي زباني و سبكي آن را بررسي كرده است. متن، زباني ساده دارد و در سطوح واژگاني، نحوي و بلاغي نه سبكِ سست برخي متون عاميانه و نه سبك مصنوع متون ديواني را دارد كه نمايندۀ رواج ادبيات عاميانه در عصر قجر است. شيوۀ استفاده‌اش از منبع اصلي (طومار طهماسبي) بازنويسي و تكميل بخش پاياني با منبع دوم (تاريخ سيستان) است و از لحاظ محتوا، متن مستقلي از روايات گرشاسب به شمار مي آيد.