تاريخ هاي موازي: مطالعه تطبيقي تجربه هنر مدرن در آثار كوبيستي جليل ضياءپور (ايران)، شاكر علي (پاكستان)، جواد سليم (عراق)

هدف مقاله، مطالعه تطبيقي هنر مدرن در كشورهاي پيراموني، همچون ايران، عراق و پاكستان است تا ابعاد تجربه مدرنيته در هنر مدرن روشن تر شود. لذا پرسش‌هاي محوري مقاله اين است كه هنرمندان پيشرو در اين كشورها در جست‌وجوي فهم مدرنيته در هنر، چه راهي براي انطباق تجربه هاي هنر مدرن با هنر سرزمين خود در پيش گرفتند؟ مدرنيته بومي در هنر كشورهاي پيراموني چگونه تجربه شد؟ روش اين پژوهش، جامعه‌شناسي تاريخي- تطبيقي است كه بر مبناي آن، به مطالعه تجربه هنر مدرن در آثار جليل ضياءپور در ايران، شاكر علي در پاكستان و جواد سليم در عراق پرداخته شد. نتايج نشان دادند كه مطالعه شباهت هاي ساختاري تجربه اين هنرمندان در سه سطح قابل انطباق است؛ 1. بستر و زمينه اجتماعي دوران؛ به‌ويژه در ميانه قرن بيستم كه گفتمان ملي گرايي بر شكل گيري فرهنگ ملي مؤثر بود و دولت ها به دنبال ساخت جرياني از هنر ملي و تاريخ گرا، اما پيشرو و مدرن بودند، 2. الگوهاي هنري دوران؛ به‌طور مشخص آكادمي هاي هنري پاريس و لندن كه شيوه هاي آموزش و مكاتب هنري را به هنرجويان بين المللي انتقال دادند، 3. ويژگي سبك كوبيسم كه امكان پيوند ميان هنر مدرن و هنر بومي و ملي را در آثار اين هنرمندان پيشرو فراهم كرد. هنرمندان كشورهاي پيراموني در جست‌وجوي شيوه هنري بودند كه هم معرف زبان جهاني هنر باشد و هم قابليت ساخت يك مكتب ملي را داشته باشد. كوبيسم، پاسخي به اين مسئله بود و به مثابه سبكي پيشرو در شكل دادن مكتب ملي هنر كشورهاي پيراموني، نقش مهمي داشت. هر سه هنرمند در تلاش بودند با در پيش گرفتن سبك كوبيسم، هنري ملي و سرزميني خلق كنند؛ هر سه تلاش كردند به ميراث تاريخي بازگردند و آن را با تركيب بندي هاي هنر مدرن همسو كنند. تلاش آنها آغاز راهي بود كه در نسل هاي بعد ادامه يافت. تجربه‌هاي هنري مشابه در اين كشورها را مي توان تاريخ موازي هنر ناميد.