تبيين ارتباط ميان تحولات نهاد موزه با گفتمان ملي‌گرايي در دوران مدرن و پسا‌مدرن

موزه به‌مثابه‌ي نهادي فرهنگي-اجتماعي متأثر از ارزش‌هاي جامعه و ايدئولوژي مسلط بر آن است. ازجمله اين ايدئولوژي‌ها، ملي‌گرايي است كه اهميت خاصي در شكل‌گيري و تحولات موزه‌ها در جهان داشته است. در واقع مي‌توان دگرگوني موزه‌ها از بدو تأسيس اين نهاد در اروپا را مرتبط با ايدۀ ملي‌گرايي دانست كه در چارچوب دو پارادايم اصليِ ملي‌گرايي مدرن و پسامدرن قابل بررسي است. بر اين اساس، پژوهش حاضر با هدف تبيين ارتباط موزه‌ها و ملي‌گرايي، در پي پاسخ به اين پرسش است كه چگونه ملي‌گرايي در شكل‌گيري «مفهوم»، «جايگاه» و «كاركرد» موزه‌ها نقش داشته است و چگونه تغيير پارادايم ملي‌گرايي موجب دگرگونيِ معناداري در نهاد موزه شده است؟ روش پژوهش توصيفي- تحليلي و تطبيقي بوده و در اين راستا نظريات مربوط به ملي‌گرايي در ميان نحله‌هاي فكري مدرن و پسامدرن موردِ توجه قرار گرفته است. داده‌ها نيز به‌صورت كتابخانه‌اي جمع‌آوري ‌شده است. نتايج حاصل از تحليل داده‌ها نشان مي‌دهد ظهور ايدۀ ملي‌گرايي در پارادايم مدرن با بازگشايي موزه براي بازديد همگاني، تأسيس موزه‌هاي ملي و گسترش موزه‌ها در اروپا و آمريكا همراه بوده است. مي‌توان گفت اين رخدادها ارتباط مستقيم و گسست ناپذيري با جريان‌هاي استعماري داشته است. همچنين پس از مسلط شدن گفتمان پسااستعماري و تحول در مفهوم ملي‌گرايي در پيوند با گفتمان جديد، موج ديگري از موزه‌ها به‌مثابه ابزار استقلال و عامل هويت‌بخش ظهور يافته است. از سوي ديگر، مي‌توان نتيجه گرفت كه شكل‌گيري جريان سوم در موزه‌ها، پيوند آشكاري با تثبيتِ گفتمان ملي‌گراييِ پسامدرن دارد كه امكان مواجهۀ موزه‌ها با خرده‌فرهنگ‌ها را به يك ضرورت تبديل نموده است.