رتبه‌بندي شاخص‌هاي تعيين محدوده بافت‌هاي ناكارآمد مياني شهري (مطالعه موردي: شهر رشت)

مقدمه: بر اساس مصوبه شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران (1384)، فرسودگي در نواحي شهري كاهش كارايي يك بافت نسبت به ساير بافت‌هاي شهر معرفي گرديد و در مصوبه سال 1385، تنها به سه شاخص ناپايداري، نفوذناپذيري و ريزدانگي اكتفا شد. اما بررسي‌ها، نقاط ضعف كمي و كيفي در تعيين اين شاخص‌ها را شناسايي نموده‌اند. هدف پژوهش: رتبه بندي شاخص هاي تعيين محدوده بافت هاي ناكارامد مياني شهرها، با مطالعه موردي بر روي شهر رشت انجام گرفته است. روش شناسي تحقيق: اين پژوهش به لحاظ هدف كاربردي و به روش اسنادي است. پس از مطالعات اسنادي و مرور بر ادبيات موضوع، شاخص‌ها شناسايي و رتبه بندي شدند و بدين‌منظور با اعمال نظر 8 تن از متخصصان، از دو تكنيك فرايند تحليل سلسله‌مراتبي و اولويت‌بندي ترجيحي بر اساس تشابه به پاسخ‌هاي ايده‌آل ‌استفاده گرديد. پس از فرايند شاخص‌سازي، 22 شاخص در ارتباط با شناسايي بافت‌هاي ناكارآمد مياني شهرها تبيين شد و با لحاظ شرايط محيطي، اقتصادي و اجتماعي شهر رشت و اعمال نظر كارشناسان، در نهايت 12 شاخص واجد شرايط رتبه بندي شدند. قلمرو جغرافيايي پژوهش: محدوده جغرافيايي اين تحقيق شهر رشت در استان گيلان مي باشد. يافته ها: ناكارآمدي بافت هاي مياني شهرها را مي توان به ترتيب در پنج بعد كالبدي، اجتماعي، كاركردي، اقتصادي و زيست محيطي تعيين نمود. پنج شاخص برگزيده شامل سه شاخص در بعد كالبدي: ناپايداري بافت شهري، قدمت بالاي ابنيه، پايين بودن كيفيت كالبدي دسترسي ها؛ و دو شاخص در بعد اجتماعي: فقر و محروميت و ازدحام و بالا بودن تراكم جمعيت هستند. در بعد اقتصادي نيز شاخص مشخص نبودن مالكيت مورد تأييد قرار گرفت و تنها شاخص بعد زيست محيطي كمبود فضاي سبز و باز است. نتايج: از ميان شاخصهاي كالبدي، ناپايداري بافت شهري، به عنوان مهمترين شاخص، اشاره به بلوك هايي داشته كه بيش از 50 درصد بناهاي آن داراي عناصر سازه اي نامطمئن هستند. بعد از آن، شاخص قدمت بالاي ابنيه، بلوك هايي كه بيش از 50 درصد آن ها قدمت بالاي 20 سال داشته باشند را هدف قرار داده است. در زمينه دسترسي ها نيز، پايين بودن كيفيت كالبدي دسترسي ها، محله هايي را كه نسبت مساحت شبكه راه ها به مساحت كل عرصه در آن ها كمتر از ميانگين كل شهر باشد را در شهر رشت مدنظر قرار مي دهد.