سنجش سطوح زيست‎پذيري كانون‎هاي اسكان عشايري (مورد مطالعه: بخش مركزي شهرستان بويراحمد)

مقدمه: از جمله راهبردهاي برنامه‌ريزي توسعه‌ جامعه‌ عشايري كشور، اسكان است كه با اهداف خدمات‌رساني، عمران و توسعه اجرا شده است. اسكان عشاير نه تنها به عنوان يك هدف بلكه به عنوان ابزار توسعه و جزئي از برنامۀ جامع براي تغييرات اساسي و تحول در ماهيت و ويژگي هاي اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي زندگي عشاير است. هدف: هدف اين پژوهش، سنجش سطوح زيست‎پذيري كانون‎هاي اسكان عشايري در بخش مركزي شهرستان بويراحمد بوده است. روش شناسي تحقيق: پژوهش حاضر با روش توصيفي- تحليلي انجام شده است. رويكرد پژوهش، رويكرد تركيبي (كمي – كيفي – كمي) است. داده‌هاي لازم با ابزار پرسشنامهء محقق‌ساخته، مشاهده و مصاحبه‎هاي نيمه ساخت‎يافته بدست آمد. جامعهء آماري پژوهش، چهار كانون اسكان عشاير بود كه در مجموع 272 خانوار داشتند و به صورت تمام‎شماري مورد پرسشگري قرار گرفتند. تحليل داده‎ها با بهره‌گيري از روش‎هاي تحليل مسير و تاپسيس صورت گرفت. قلمرو جغرافيايي پژوهش: قلمرو جغرافيايي اين پژوهش، كانونهاي اسكان عشايري بخش مركزي شهرستان بويراحمد مي باشد. يافته ها:نتايج نشان مي‌دهد معيار اشتغال و درآمد بيشترين اثر مستقيم معني‌دار را روي زيست‎پذيري دارد. خانوارهاي عشايري برخوردار از يك محيط سكونتي آرام، امن، متعادل و پايدار با برخورداري از رفاه اجتماعي، كيفيت زندگي بالاتري دارند. همچنين، بين اندازه جمعيت و نزديكي به كانون‎هاي برتر شهري، با زيست‎پذيري كانون‎ها رابطه مستقيم معنادار آماري وجود دارد. در بررسي اثرات غيرمستقيم، معيار جايگاه اقتصادي زنان بيشترين اثر غيرمستقيم معكوس (منفي) را بر زيست‎پذيري كانون‌هاي اسكان نشان مي‎دهد. همچنين، رابطه علّي مديريت بهينه آب و مرتع حاكي از اثر غيرمستقيم معني‌دار بر روي زيست‎پذيري است؛ بدين معني كه خانوارهاي متكي بر دام‎داري، به اثرات محيط‎زيستي كم‎توجه بوده و بيشترين بهره‎كشي از طبيعت را به عمل مي‎آورند. همچنين، از ديدگاه ساكنان، كانون منصورآباد در سطح اول زيست‎پذيري و كانون تلخدان با امتيازهاي مناسب و اختلاف كمتر رتبه دوم را دارد. كانون‌هاي حسين‌آباد و دلي بَجَك به ترتيب در سطوح سوم و چهارم قرار گرفته اند. نتايج: در ميان چهار كانون مطالعه شده در اين پژوهش، زيست پذيري پس از اسكان در كانون دلي بَجَك بطور معني داري پايين تر از كانون هاي ديگر است. به نظر مي رسد اين مورد ارتباط مستقيمي با دو عامل فاصله و جمعيت دارد. بدين معني كه كانون هاي با جمعيت بيشتر و نزديك تر به كانون هاي برتر شهري، به مراتب از سطوح بالاتري از زيست پذيري برخوردارند. از سوي ديگر، نقش و جايگاه زنان به عنوان مهم ترين تأمين كنندهء منبع درآمدي خانوارهاي عشايري بعد از اسكان به صورت كامل در حاشيه قرار گرفته و در اين ميانه نه تنها جايگزين مناسبي براي معيشت خانوارهاي اسكان يافته بوجود نيامده اسعت، كه از نظر اقتصادي بيشترين اثر منفي را روي تمامي كانون هاي اسكان به همراه داشته است.