تحليل فضايي سطح برخورداري نواحي روستايي با رويكرد عدالت توزيعي (مطالعه موردي: دهستان‌هاي بخش مركزي شهرستان اروميه)

ﻣﻘﺪﻣﻪ: ﻋﺪاﻟﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪي از اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﻪ اﻧﺪازه اﺳﺘﻌﺪاد ﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﯿﻤﺘﯽ، ﭼﺮا ﮐﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﯿﻤﺘﯽ ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺐ ﺑﯽ ﻋﺪاﻟﺘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻣﺴﺎوات ﻣﺤﻮر ﺑﺎﯾﺪ از راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﮐﺎﻟﺒﺪ ﻣﺤﻮر و ﻓﻦ ﺳﺎﻻراﻧﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺟﻮﯾﺎﻧﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ و در آن ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﻠﯽ ﻗﺪرت دﻫﺪ. از اﯾﻦ ﻣﻨﻈﺮ، ﻧﻘﻄﻪ اﺷﺘﺮاك ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي و ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﻮزﯾﻌﯽ اﺳﺖ. اﺳﺎس ﺗﻮزﯾﻊ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دو ﻣﻌﯿﺎر ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ دﺳـﺘ ﯿﺎﺑﯽ و ﭼﮕـﻮﻧﮕ ﯽ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯿﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ و ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اراﺋﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ در راﺳـﺘﺎ آﻣـﺎﯾﺶ و ﺑـﺎ ﻫـﺪف ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ اي، ﮔﺎم اول ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻓﻀﺎﯾﯽ اﺳﺖ. ﻫﺪف: ﻫﺪف از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﻄﺢ ﺑﺮﺧﻮرداري ﻧﻮاﺣﯽ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﮐﺰي ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اروﻣﯿﻪ از ﻧﻬﺎده ﻫﺎ و اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﻣﻘﺎﯾﺴـﻪ دﻫﺴـﺘﺎن ﻫـﺎ از ﻣﻨﻈـﺮ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪي از اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. روش ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ: 55 ﻣﺘﻐﯿّﺮ در ﻗﺎﻟﺐ 6 ﺑﻌﺪ (آﻣﻮزﺷﯽ- ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، ﻣﺬﻫﺒﯽ، زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ- ﻣﺨﺎﺑﺮات و ارﺗﺒﺎﻃﺎت، ﺳﯿﺎﺳﯽ- اداري، ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ درﻣﺎﻧﯽ، ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ و ﺪﻣﺎت) ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﺎ ﻣﺪل ﻫﺎي ﮔﺎﺗﻤﻦ، ﻣﻮرﯾﺲ، ﺗﺎﮐﺴﻮﻧﻮﻣﯽ ﻋﺪدي و وﯾﮑﻮر رﺗﺒﻪ ﺑﻨﺪي و ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪي ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﻗﻠﻤﺮو ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﭘﮋوﻫﺶ: ﻗﻠﻤﺮو ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، دﻫﺴﺘﺎنﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻣﺮﮐﺰي ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اروﻣﯿﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ: ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﺪﻣﺎت و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ، در سوكونتگاههاي روﺳﺘﺎﯾﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻮازن ﻣﯿﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ و ﻧﻮاﺣﯽ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. دﻫﺴﺘﺎن ﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻣﺮﮐﺰي ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اروﻣﯿﻪ ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﻧﺒﻮده وﺷﮑﺎف ﺗﻮﺳﻌﻪ اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ در اﯾﻦ دﻫﺴﺘﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ وﺿﻮح ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﮕﯽ دﻫﺴﺘﺎن ﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻣﺮﮐﺰي ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اروﻣﯿﻪ 55 ﻣﺘﻐﯿﺮ در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﺶ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي ﮔﺎﺗﻤﻦ، ﻣﻮرﯾﺲ، ﺗﺎﮐﺴﻮﻧﻮﻣﯽ ﻋﺪدي، وﯾﮑﻮر و ﮐﭗ ﻟﻨﺪ ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪي ﺷﺪﻧﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ: در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻨﻄﻘﻪ، ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎ ﻣﺪل ﮐﭗ ﻟﻨﺪ ﺗﻠﻔﯿﻖ ﺷﺪ و ﺳﻄﺢ ﺑﻨﺪي ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﻔﺎوت ﺑﺮﺧﻮرداري در ﺳﻄﺢ دﻫﺴﺘﺎن ﻫﺎ و ﻧﺒﻮد ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﻮزﯾﻌﯽ در ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ اﺳﺖ. ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ دﻫﺴﺘﺎن ﺑﮑﺸﻠﻮﭼﺎي و ﺑﺎراﻧﺪوزﭼﺎي ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﺳﻄﺢ ﺑﺮﺧﻮردار و ﻣﺤﺮوم ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ. ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﻫﺎي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ازﺟﻤﻠﻪ اﯾﺠﺎد و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﺮاﮐﺰ ﺧﺪﻣﺎت رﺳﺎﻧﯽ در ﺳﻄﺢ دﻫﺴﺘﺎن ﻫﺎ، اﯾﺠﺎد ﺗﻌﺎدل و ﺗﻮازن در ﺗﻮزﯾﻊ ﺧﺪﻣﺎت زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ و روﺑﻨﺎﯾﯽ در ﺳﻄﺢ دﻫﺴﺘﺎن ﻫﺎ ﺑﺎ اوﻟﻮﯾﺖ دﻫﺴﺘﺎن ﻫﺎي ﻣﺤﺮوم، اوﻟﻮﯾﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻣﺤﺮوم و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻧـﻮاﺣﯽ محروم ارائه شد.