مدلسازي تخصيص كاربري‌هاي شهري برمبناي تحليل تناسب زمين (مطالعه موردي: شهر زنجان)

ﻣﻘﺪﻣﻪ: ﺗﺨﺼﯿﺺ ﮐﺎرﺑﺮي زﻣﯿﻦ ﺷﻬﺮي ﻫﻤﻮاره از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ ﺷﻬﺮﺳﺎزي ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان ﻫﻤﻮاره ﺳﻌﯽ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ در ﺗﺨﺼﯿﺺ ﮐﺎرﺑﺮي ﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ و ﻣﺤﯿﻂ ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﯽ، ﻫﻤﺠﻮاري ﻫﺎ، ﺳﺎزﮔﺎري ﻫﺎ و ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎري ﻫﺎ، ﺗﻨﺎﺳﺐ زﻣﯿﻦ و دﯾﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﺎ ورود ﺑـﻪ ﻋﺼـﺮ ﮐـﺎﻣﭙ ﯿﻮﺗﺮ و ﮔﺴﺘﺮش ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﻣﮑﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ و ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬاري آن ﻫﺎ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺗﺨﺼﯿﺺ ﮐﺎرﺑﺮي زﻣـ ﯿﻦ ﺑـ ﯿﺶ از ﭘـ ﯿﺶ ﺷـﺪه اﺳﺖ. در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺗﻼش ﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ زﯾﺎدي درزﻣﯿﻨﻪ ي ﺗﻠﻔﯿﻖ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ و روش ﻫﺎي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﭼﻨﺪ ﻣﻌﯿﺎره ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﻓـﺰا ﯾﺶ ﺗﻮاﻧـﺎ ﯾﯽ آن ﻫـﺎ و ﻓﻨﺎوري ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ در ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. روش ﻫﺎ و ﻣﺪل ﻫﺎي اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده اي در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑـﻪ ﮐﺎررﻓﺘـﻪ اﻧـﺪ؛ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ روش ﻫﺎ در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺷﻬﺮي، ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﺮ واﺣﺪ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺗﺨﺼﯿﺺ ﮐﺎرﺑﺮي ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮي اﺳﺖ. ﻫﺪف: ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ اراﺿﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺮار ﮐﺎرﺑﺮﯾﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺷﻬﺮ زﻧﺠﺎن اﺳﺖ. روش ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ: اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻫﺪف، ﮐﺎرﺑﺮدي و از ﻧﻈﺮ روش، ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ- ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﺳﺖ، از ﻓﻨﻮن ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﮐﺎرﺑﺮي زﻣﯿﻦ، ﺗﺮﮐﯿﺐ خطي وزﻧﺪار و دﻟﻔﯽ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻗﻄﻌﺎت زﻣﯿﻦ ﺑﺮاي ﺗﺨﺼﯿﺺ ﮐﺎرﺑﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻗﻠﻤﺮو ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﭘﮋوﻫﺶ: ﻗﻠﻤﺮو ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﯾﮑﯽ از ﻧﻮاﺣﯽ ﺷﻬﺮ زﻧﺠﺎن ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺳﻪ ﻣﺤﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ وﺣﯿﺪﯾﻪ، ﻫﻨﺮﺳﺘﺎن و ﺳﺮﺟﻨﮕﻠﺪاري اﺳـﺖ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ: ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﮐﻪ از ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﯽ دادهﻫﺎي رﻗﻮﻣﯽ )ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻣﺴﺎﺣﺖ، ﻗﯿﻤﺖ زﻣﯿﻦ، دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻮرﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﯽ، ﺗﻌﺪاد ﺑﺮﻫﺎي ﻗﻄﻌـﻪ زﻣﯿﻦ و آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا( در ﯾﮏ ﻧﺎﺣﯿﻪ از ﺷﻬﺮ زﻧﺠﺎن ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه، ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ ازﻗﻄﻌﺎت زﻣﯿﻦ در ﻣﺤﺪوده ي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑـﺮا ي ﮐـﺪام ﻧﻮع ﮐﺎرﺑﺮي دارﻧﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ: ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ 3 ﺳﻨﺎرﯾﻮ ﺑﺮاي ﺗﺨﺼﯿﺺ ﮐﺎرﺑﺮي زﻣﯿﻦ در ﻣﺤﺪوده ي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﺪ. ﺑﻌﻼوه ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﮑﺎن ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﺨﺼﯿﺺ ﮐﺎرﺑﺮي ﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﻠﻔﯿﻖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و روش ﻫﺎي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﭼﻨﺪ ﻣﻌﯿﺎره و ﻓﻦ دﻟﻔﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي تخصيص كاربري زمين شهري در سطح ريزدانه به كار گرفته شود.