اثر برهمكنش ژنوتيپ × محيط بر عملكرد شكر سفيد ارقام چغندرقند (Beta vulgaris L.) با دوره رشد كوتاه دركشت زمستانه

توسعه و ترويج كشت زمستانه چغندرقند يكي از راهكار‌هاي مهم براي استفاده از بارندگي‌هاي فصلي و صرفه‌جويي در مصرف آب آبياري براي توليد اين محصول است. مطالعه حاضر با هدف بررسي اثر برهمكنش ژنوتيپ × محيط بر عملكرد شكر سفيد و گزينش ارقام برتر با دوره رشد كوتاه از ميان 11 رقم چغندرقند دركشت زمستانه در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي مغان در سه سال زراعي (1398-1397، 1399-1398 و 1400-1399)، در ايستگاه تحقيقات كشاورزي تربت‌جام در دو سال زراعي (1399-1398 و 1400-1399) و در مزرعه تحقيقاتي كشت و صنعت جوين در يك سال زراعي (1399-1398) اجرا شد. تجزيه واريانس مركب داده ها نشان داد كه اثر محيط، ژنوتيپ و برهمكنش ژنوتيپ × محيط بر عملكرد شكر سفيد در سطح احتمال يك درصد معني‌داري بود. نتايج بدستآمده از روش گرافيكي GGE بايپلات نشان داد كه مؤلفه اصلي اول و دوم در مجموع 64/83 درصد از تغييرات كل عملكرد شكر سفيد را توجيه كرد. بر اساس روش GGE باي‌پلات در محيط‌ مغان در سال 1400 ارقام SVZB2019 و دراووس و در محيط‌هاي مغان در سال‌هاي 1398 و 1399، تربت‌جام در سال هاي 1399 و 1400 و جوين در سال 1399 ارقام FDIR19B3021، FDIR19B4028 و SVZA2019 به ترتيب، از نظر پايداري عملكرد شكر سفيد، برتر بودند. از نتايج اين پژوهش چنين نتيجه گيري شد كه محيط نقش بسزايي در بيان فنوتيپي عملكرد شكر سفيد در كشت زمستانه ارقام چغندر قند مورد بررسي داشت. بنابراين لازم است ارقام بر اساس شرايط اقليمي و زراعي مناطق هدف انتخاب و براي كشت زمسستانه معرفي شوند.