ارزيابي تحمل به تنش شوري ژنوتيپ‌هاي جو زراعي ( .Hordeum vulgare L)

به‌منظور ارزيابي و شناسايي ژنوتيپ‌هاي متحمل به شوري، تعداد 50 ژنوتيپ جو زراعي با منشاء ايران در دو آزمايش مزرعه‌اي طي دو سال زراعي99 1398 و 1400 1399 در مركز تحقيقات وآموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان يزد (آزمايش شرايط بهينه در ايستگاه مركزي يزد وآزمايش تنش شوري در ايستگاه شهرستان اردكان) ارزيابي شدند. آزمايش در قالب طرح لاتيس مستطيل 8×7 با سه تكرار اجرا شد. هدايت الكتريكي خاك و آب آبياري در آزمايش بهينه به ترتيب 3.4 و 3.6 دسي‌زيمنس و در آزمايش شوري به ترتيب 14 و 10 دسي‌زيمنس بود. شاخص شدت تنش (SI) در سال زراعي99 1398، 0.21 و در سال زراعي 1400 99 اين شاخص 0.32 برآورد شد، كه نشان دهنده شدت بيشتر تنش شوري در سال دوم آزمايش بود. براي مقايسه ژنوتيپ‌ها با ارقام اصلاح شده، شش رقم جو زراعي از جمله دو شاهد متحمل به شوري مهر و خاتم، در آزمايش ها گنجانده شد. خصوصيات فنولوژيكي تعداد روز تا گلدهي و روز تا رسيدگي فيزيولوژيكي، عملكرد دانه و وزن هزار دانه براي ژنوتيپ‌ها اندازه‌گيري شد. ميانگين عملكرد دانه در شرايط بهينه و تنش شوري در سال اول آزمايش، به ترتيب 215 و 174 گرم درمترمربع بود و در سال دوم به ترتيب 271.9 و 184 گرم درمتر مربع بود. تجزيه واريانس مركب داده ها نشان داد اثر متقابل سال× تنش شوري × ژنوتيپ بر صفات مورد ارزيابي ژنوتيپ‌هاي جو معني‌دار بود. بر اساس تجزيه به مولفه‌هاي اصلي و شاخص‌هاي تنش، در سال اول آزمايش ژنوتيپ‌هاي شماره50 (TN5008)،33 (TN4247) و 38 (TN4357) نسبت به ساير ژنوتيپ‌ها برتري داشتند. درحاليكه در سال دوم دو ژنوتيپ شماره 24 (TN3474)، 27 (TN3643) به همراه ارقام متحمل خاتم و مهر داراي عملكرد دانه بالاتري بودند. محل جمع‌آوري اين دو ژنوتيپ متحمل، به ترتيب استان كرمان و استان فارس بود. با استفاده از نتايج اين پژوهش، ژنوتيپ هاي متحمل به تنش شوري شناسايي شدند.