اثر آرايش كاشت و تراكم بوته بر عملكرد دانه ژنوتيپ متحمل به ريزش كنجد (.Sesamum indicum، L) در كرج و مشهد

در ارتباط با مديريت زراعي از جمله آرايش كاشت و تراكم بوته بهينه ژنوتيپ وارداتي متحمل به ريزش كنجد اطلاعاتي در اختيار نيست. بدين منظور آزمايشي در دو سال 1399 و 1400 در مزارع پژوهشي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر (كرج) و مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي (مشهد) اجرا شد. در اين پژوهش اثر فاصله رديف هاي‌30، 45 و 60 سانتي‌متر و فاصله بوته‌روي رديف‌ 5، 8، 11 و 14 سانتي‌متر در قالب الگوهاي كشت مستطيلي تا مربعي مستطيلي بر عملكرد ژنوتيپ كنجد متحمل به ريزش مورد بررسي قرار گرفت. در هر مكان، آزمايش به صورت بلوك‌هاي خرد شده (نواري) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. نتايج نشان داد كه در هر دو مكان با كاهش فاصله بين رديف‌ها و بين بوته‌ها كه نتيجه آن افزايش تراكم بوته در واحد سطح است، تعداد شاخه‌هاي فرعي به‌طور معني‌داري كاهش يافت. از طرف ديگر با كاهش تراكم بوته در واحد سطح تعداد كپسول در بوته و تعداد دانه در كپسول به‌طور معني داري افزايش يافت. بيشترين عملكرد دانه در منطقه كرج (1342 كيلوگرم در هكتار) از آرايش كاشت 8×45 سانتي متر و در مشهد (604 كيلوگرم در هكتار) از آرايش كاشت 11×45 سانتي متر حاصل شد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه براي هر منطقه آرايش كاشت و تراكم بهينه‌اي وجود دارد كه در كشت‌هاي متراكم‌تر از آن به دليل افزايش رقابت بين بوته‌ها و در كشت هاي تنك‌تر به دليل عدم بهره‌برداري مناسب از منابع، امكان دستيابي به بيشينه عملكرد دانه ژنوتيپ متحمل به ريزش كنجد مقدور نمي‌باشد.