تحليل فضايي عناصر مكان‌يابي در اراضي پيراشهري مشهد (مطالعه موردي: توس، مهرگان و شهرك باهنر)

در دهه هاي اخير كلان‌شهر مشهد از گسترش و رشد افقي عظيمي برخوردار بوده و ضميمه شدن روستاهاي پيرامون آن به شهر امري معمول بوده است. در همين راستا، مناطق به تازگي شهرنشين شدۀ واقع در حاشيه هاي شهر كه محل اتصال حومه به شهر تلقي مي شوند و پيراشهر ناميده شده در قالب توسعه منفصل صرفا سه ناحيه شهري شامل توس، شهرك شهيد باهنر و مهرگان شكل گرفته اند. لذا پژوهش حاضر با رويكردي توصيفي- تحليلي و مبتني بر روش‌هاي اسنادي و پيمايشي به دنبال تاثير مكانيابي اراضي نواحي پيراشهري منفصل در شهر مشهد بر كنترل يا تسريع در روند بافت ناكارآمد و همچنين تعيين ناحيه پيراشهري منفصل در شهر مشهد با موفقيت بيشتر در زمينه تحقق عناصر مكانيابي اراضي (شامل عناصر جمعيتي، اجتماعي و فرهنگي-عناصر اقتصادي-عناصر اداري، دفاعي و امنيتي-عناصر جغرافيايي، طبيعي و زيست محيطي-عناصر فضايي- كالبدي) مي باشد. نتايج حاصل با استفاده از آزمون تي زوجي و تحليل واريانس يكطرفه نشان داد نواحي پيراشهري منفصل شهري در ابعاد اقتصادي، كيفيت زندگي، خدمات رفاهي بعد از الحاق از وضعيت بهتري برخوردار شده‌اند، اما در زمينه زيست محيطي و اجتماعي تغييرات منفي رخ داده است، ناحيه توس در شاخص كيفيت زندگي و شهرك باهنر در شاخص اجتماعي از وضعيت بهتري برخوردار بوده اند. همچنين نتايج حاصل از تاپسيس فازي نشان داد در نواحي پيراشهري منفصل، ناحيه منفصل توس در كنترل رشد بافت ناكارآمد و تحقق عناصر مكانيابي اراضي از عملكرد مطلوبتري نسبت به شهرك شهيد باهنر و شهرك منفصل مهرگان برخوردار بوده است و مي بايست به منظور جلوگيري از رشد و گسترش بافت هاي ناكارآمد در شهرك شهيد باهنر و شهرك مهرگان، در حوزه برنامه ريزي تمهيدات لازم را بويژه در حوزه هاي زيست محيطي و اجتماعي مدنظر قرارداد.