بررسي ارتباط بين امنيت آب و بعد كمي امنيت غذايي در پهنه‌هاي مختلف اقليمي ايران

دستيابي به امنيت آب و غذا از مهم‏ترين اهداف سياست گزاران در جهان است. كمبود آب در ايران يكي از چالش‏هاي عمده‌ي امنيت غذا در آينده مي‌باشد. در پژوهش حاضر، ابتدا با روش دومارتن توسعه يافته، پهنه‌بندي اقليمي انجام شد. پس از محاسبه نياز آبي با نرم‌افزار CROPWAT؛ مقدار آب مجازي، ردپاي آب، بهره‌وري آب، حجم آب مصرف شده توسط هر محصول زراعي در هر پهنه‌ي اقليمي و شكاف مطلوب غذايي در اقليم‌هاي مختلف براي سال زراعي 97-96 محاسبه شد. طبق نتايج؛ سرانه‌ي ردپاي آب بخش زراعت در اقليم‌هاي فراخشك، خشك بياباني، نيمه‌خشك، مديترانه‌اي و مرطوب و در ايران 1611.97، 1228.09، 665.83، 884.01، 600.21 و 998.2 مترمكعب مي‌باشد. همچنين شدت فشار بر منابع آب داخلي هر پهنه‌ي اقليمي و ايران به ترتيب 64.89، 88.03، 63.19، 41.01، 56.38 و 65.48 درصد است. خالص واردات آب مجازي براي هر پهنه نشان مي‌دهد كه پهنه‌هاي خشك بياباني و مرطوب، صادركننده‌ي آب مجازي و پهنه‌هاي فراخشك، نيمه خشك و مديترانه‌اي، واردكننده‌ي آب مجازي مي‌باشند.نتايج نشان از وجود تناقض بين تحقق امنيت آب و بعد كمي امنيت غذايي دارد. اگر هدف برقراري امنيت آب باشد؛ مي‌توان با افزايش واردات خالص آب مجازي (در مورد محصولات آب‌بر با بهره‌وري آب پايين)، شدت فشار بر منابع آب داخلي هر پهنه را كاهش داد. ولي اگر هدف رسيدن به بعد كمي امنيت غذايي يا همان خودكفايي باشد؛ در صورت عدم تغيير در وضعيت موجود (تركيب محصولات در الگوي كشت، ميزان عملكرد و راندمان آبياري در هر پهنه‌)، بر منابع آب فشار بيشتري وارد مي‌شود. جهت رسيدن همزمان به اهداف بعد كمي امنيت غذايي و امنيت آب؛ افزايش عملكرد، بهبود راندمان آبياري، تدوين الگوي كشت مناسب و تخصيص منابع آب با توجه به بهره‌وري آب و عملكرد آن در هر پهنه پيشنهاد مي‌گردد.