تحليل محدوديت‌هاي نهادي در مديريت منابع آب زيرزميني شهرستان الشتر، استان لرستان

در استان لرستان، بحران آب‌هاي زيرزميني به يك مشكل اساسي تبديل شده است. در اين ميان شهرستان الشتر يكي از شهرستان‌هاي متاثر از اين بحران است. درحاليكه، دلايل مختلفي براي بحران آب‌هاي زيرزميني در اين شهرستان وجود دارد، يكي از چالش‌هاي فراروي مديريت منابع آب زيرزميني اين شهرستان، ناشي از ضعف نهادي و سازماندهي مي‌باشد. از اين رو، مطالعه حاضر، محدوديت‌هاي نهادي در مديريت منابع آب زيرزميني را با استفاده از رويكرد نظريه داده بنيان بررسي نموده است. مشاركت كنندگان 24 نفر از مطلعان كليدي دخيل در مديريت منابع آب زيرزميني شهرستان الشتر بودند كه از طريق رويكرد نمونه‌گيري هدفمند و با استفاده از تكنيك گلوله برفي انتخاب شدند. بدين ترتيب، مشاركت كنندگان تحت مصاحبه عميق قرار گرفتند و مصاحبه‌ها براي تحليل كيفي بر اساس نظريه داده بنيان ثبت و رونويسي شدند. نتيجه‌ي حاصل از كدگذاري باز داده‌هاي گردآوري شده، استخراج 170 مفهوم و 43 زيرمقوله بود كه بر اساس مدل پارادايم، مقوله‌ي مركزي شناسايي شده در اين پژوهش، ضعف ساختي كاركردي نهادي بود كه بقيه مقوله‌ها در رابطه‌ي با آن معنا پيدا كردند. يافته‌ها نشان داد، مهم‌ترين شرايط زمينه‌ساز وقوع پديده، مقوله‌هاي ضعف بنيه مالي كشاورزان ، وجود عناصر فرهنگي بازدارنده‌ي كشاورزان در مديريت منابع آب زيرزميني و سنتي بودن كشاورزي بودند. نتايج تحقيق در مورد شرايط علي موثر بر وقوع پديده ياد شده نشان از برداشت غيراصولي و بي‌رويه از منابع آب زيرزميني و ضعف نظام پايش و كنترل به عنوان مهم‌ترين علت‌ها دارند. در اين مطالعه، تغيير اقليم و ضعف عملكردي نهادهاي ثانويه متولي مديريت منابع آب ، از جمله مهم‌ترين شرايط مداخله‌گر مي‌باشند كه منجر به تشديد وقوع پديده شده‌اند. مهم‌ترين استراتژي نهادها به منظور غلبه بر پديده، زيرمقوله‌هاي كنترل و مهندسي آب و مشاركت كشاورزان بودند. كاربرد استراتژي‌هاي كنش/واكنش توسط نهادها، داراي پيامدهاي مثبت و منفي بوده است كه مهم‌ترين پيامد مثبت آن، بهبود وضعيت كشاورزي كشاورزان و مهم‌ترين پيامدهاي منفي آن، تخريب منابع طبيعي ، بروز معضلات اقتصادي و بروز معضلات اجتماعي بودند.