مقايسه عوامل تعيين‌كننده رفتار كشاورزان در استفاده از كودهاي شيميايي بر اساس تئوري رفتار برنامه‌ريزي شده و تئوري ارزش- عقيده - هنجار

رفتار كشاورزان در مصرف نهاده‌هاي كشاورزي به‌ويژه كودهاي شيميايي يكي از عوامل تأثيرگذار بر كشاورزي پايدار در راستاي دستيابي به‌ اهداف توسعه پايدار در هر كشور محسوب مي‌شود. پژوهش حاضر به‌ دنبال مقايسه عوامل تعيين‌كننده رفتار كشاورزان در مصرف كودهاي شيميايي بر اساس تئوري رفتار برنامه‌ريزي شده (TPB) و تئوري‌ ارزش-عقيده-هنجار(VBN) است. 375 كشاورز سيب‌زميني‌كار از 30 روستا به عنوان نمونه انتخاب شدند (14200=N). اطلاعات با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه جمع‌آوري شد. محاسبات آماري به وسيله نرم‌افزارهاي SmartPLS.3 و SPSS22 انجام‌ شد. روايي پرسشنامه توسط گروهي از متخصصان بررسي و مورد تاييد قرار گرفت. براي بررسي پايايي نيز 35 پرسشنامه توسط كشاورزان تكميل شد. ميزان پايايي متغيرهاي تحقيق كه توسط آلفاي كرونباخ محاسبه شد بين 0/65 تا 0/81 بوده كه ميزان قابل قبولي را نشان مي‌دهد. نتايج با استفاده از (TPB) نشان‌ مي‌دهد كه قصد رفتاري با سه متغير نگرش رفتاري، هنجارهاي ذهني و كنترل‌ رفتار ادراك ‌شده رابطه مثبت ‌و‌ معناداري دارد و از جمله عواملي هستند كه رفتار كشاورزان را در مورد كاربرد كود شيميايي تعيين مي‌كنند. همچنين نتايج با استفاده از تئوري (VBN) نشان داد اجزاي اين تئوري رابطه مثبت و معناداري با رفتار دارند و جزء عوامل تعيين‌كننده رفتار كشاورزان در كاربرد كودهاي شيميايي مي‌باشند. همچنين در تئوري (TPB) نتايج نشان ‌داد كه قصد كشاورزان با باورهاي رفتاري به‌ واسطه نگرش رفتاري، با باورهاي هنجاري به‌واسطه هنجارهاي ذهني و با باورهاي كنترل ‌شده به ‌واسطه كنترل ‌رفتار ادراك‌شده رابطه مثبت و معنادار دارد. در تئوري (VBN) نتايج بيانگر اين بود كه ارزش به ‌واسطه عقيده و هنجار، با رفتار كشاورزان رابطه مثبت ‌و معنادار دارد. در مقايسه متغيرهاي موجود در هر دو تئوري به خوبي تبيين‌كننده رفتار كشاورزان در كاربرد كودهاي شيميايي مي‌باشند به‌طوري‌كه 51 درصد از رفتار كشاورزان در(TPB) و 57 درصد در(VBN) را مي‌توان از طريق متغيرهاي موجود در هر دو مدل توصيف كرد