منابع طبيعي و توسعه: تحليل پانلي شناسايي كانال‌هاي اجتماعي انتقالي

اثر تسهيل‌كنندگي/تضييق كنندگي منابع طبيعي نظير نفت و گاز بر توسعه جوامع، از كانال‌هاي ميانجي گوناگوني صورت مي گيرد، اما با توجه به خلأ تحقيقاتي در حوزه مكانيسم هاي اجتماعي واسط، هدف از انجام تحقيق حاضر، بررسي نقش مكانيسم هاي اجتماعي واسط در انتقال تأثيرات علّي منابع طبيعي بر توسعه جوامع و نيز تعيين سهم نسبي هريك از اين كانال‌هاي مذكور بود. تحقيق حاضر با روش تحليل پانلي داده هاي مربوط به 133 كشور در بازه زماني سال‌هاي 2000-2013، صورت گرفت. يافته‌ها نشان مي دهد، لحاظ كانال هاي ميانجي واسط، اثر مستقيم منابع طبيعي بر توسعه را ناپديد مي كند. مدلول نكته مذكور اين است كه منابع طبيعي عمدتاً به‌صورت غيرمستقيم‌اند كه نقش علّي دارند. همچنين يافته ها نشان داد، منابع طبيعي از طريق كانال هاي اجتماعي سرمايه انساني، كيفيت نهادي و نيز سطح ثبات اجتماعي بر سطح توسعه جوامع تأثير مي‌گذارند. يكي از مهم‌ترين يافته هاي تحقيق حاضر كه بدنه دانش شكل گرفته در اين حوزه را به ‌پيش مي راند، اين است كه سرمايه انساني، مهم‌ترين كانال اجتماعي تأثير منابع طبيعي بر توسعه جوامع است. پيامدهاي توسعه‌اي منفي جوامع برخوردار يا وابسته به منابع طبيعي نفت، عمدتاً از طريق تضعيف ساختار سرمايه انساني روي مي دهد؛ پيامدي كه البته با سياست گذاري مناسب امري اجتناب ناپذير نيست.