مطالعه برخي از پاسخ‌هاي بيوشيميايي و مولكولي ارقام جو در مرحله گياهچه‌اي تحت تنش شوري

شوري خاك يكي از بزرگ‌ترين مشكلات كشاورزي محسوب مي‌شود كه باعث كاهش رشد و عملكرد محصولات زراعي مي‌شود. با اينكه جو متحمل‌ترين گياه نسبت به تنش شوري در بين غلات است اما مرحله گياهچه‌اي جو، يكي از حساس‌ترين مراحل رشدي به تنش شوري مي‌باشد. از اين‌رو، به‌منظور بررسي اثر تنش شوري بر صفات بيوشيميايي نظير شاخص پراكسيداسيون سلولي (TBARM)، فعاليت كاتالاز و محتوي پرولين در ريشه و اندام‌هايي ارقام جو در مرحله گياهچه‌اي، طرح فاكتوريل با پايه كامل تصادفي در چهار تكرار اجرا شد. فاكتورهاي آزمايشي شامل دو سطح شوري (هدايت الكتريكي آب برابر با 0 و 22 دسي زيمنس بر متر) و دو رقم جو (رقم حساس (فجر) و مقاوم (افضل)) بود. همچنين، بيان نسبي سه ژن (NHX3، CAT1 و TIP2;3) در ريشه و اندام هوايي در مرحله گياهچه‌اي تحت تنش شوري مورد بررسي قرار گرفت. نتايج ANOVA نشان داد كه اثرمتقابل بين شوري و رقم بر روي همه صفات فوق (0.01 p) معني دار است. تحت تنش شوري، TBARM، فعاليت كاتالاز و پرولين در ريشه و اندام هوايي هر دو رقم در مرحله گياهچه‌اي افزايش يافت اما بالاترين محتواي پرولين و فعاليت كاتالاز، و پايين‌ترين ميزان TBARM در رقم متحمل (افضل) مشاهده شد. بنابراين به‌نظر مي‌رسد كه رقم متحمل به‌ترتيب با تنش‌هاي اكسيداتيو و اسمزي ناشي از تنش شوري از طريق افزايش فعاليت آنتي اكسيداني و املاح سازگار مقابله مي‌نمايد. الگوي بياني ژن‌هاي NHX3، CAT1 و  TIP2;3در رقم متحمل تحت تنش شوري نشان داد كه اين ژن‌ها در بالا بردن تحمل به شوري در جو نقش دارند. در نتيجه، ژن‌هاي فوق مي‌توانند به‌عنوان نامزدهاي اميدبخش در برنامه‌هاي اصلاح نژادي براي افزايش تحمل به شوري در محصولات زراعي مورد استفاده قرار گيرند.