تأثير محلول‌پاشي هورمون سيتوكينين بر صفات فيزيولوژيكي و عملكرد ارقام گندم

گندم يكي از مهم ترين گياهان زراعي دنيا است. به كارگيري راه كارهايي كه سبب بهبود عملكرد گندم شود، بسيار ضروري است. به منظور بررسي اثرات محلول پاشي سيتوكينين بر خصوصيات فيزيولوژيكي و عملكرد ارقام گندم، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال زراعي 1395 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه زنجان اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايش شامل محلول پاشي بنزيل آمينوپورين در دو سطح (صفر (شاهد) و 50 ميكرومولار) و شش رقم گندم (آزادي، كرج 3، روشن، فلات، سرداري و ياواروس) بودند. محلول پاشي هورمون در مرحله‌ي 50 درصد ظهور خوشه ها (كد 55 مرحله رشدي زادوكس) سه مرتبه به فاصله هر هفت روز يك بار انجام گرديد. سرعت فتوسنتز، دوام شاخص سطح برگ، وزن هزار دانه، عملكرد زيست توده و عملكرد دانه با كاربرد سيتوكينين افزايش معني داري داشت. طول دوره پر شدن همه ارقام به جز رقم فلات با كاربرد سيتوكينين افزايش يافت. هم چنين، كاربرد سيتوكينين سرعت پر شدن دانه همه ارقام را كاهش ولي رقم روشن را به ميزان 3.17درصد افزايش داد. محلول پاشي سيتوكينين وزن خشك نهايي دانه ارقام آزادي، روشن و ياواروس را به ترتيب به ميزان 5.6، 14.8و 6.2 درصد افزايش داد ولي بر ساير ارقام اثر معني داري نداشت. از بين ارقام مورد بررسي، رقم آزادي با ميانگين 1.08 و رقم سرداري با 1.55 ميلي گرم در روز به ترتيب كم ترين و بيش ترين سرعت پر شدن دانه را دارا بودند. كاربرد سيتوكينين طول دوره پر شدن دانه همه ارقام به غير از رقم روشن را افزايش داد. در شرايط بدون كاربرد سيتوكينين، رقم آزادي با 5700 كيلوگرم در هكتار بيشترين و رقم روشن با 3100 كيلوگرم در هكتار، كمترين عملكرد دانه را دارا بودند. نتايج نشان داد كه واكنش ارقام گندم به كاربرد سيتوكينين يكسان نبوده و نتيجه به دست آمده در ارقام مختلف گندم متفاوت مي‌باشد.