منشأيابي و ارزيابي آلودگي عناصر در رسوبات سطحي ساحل فرح‌آباد درياي خزر

مطالعه رسوبات به‌عنوان يكي از مخازن جذب آلاينده هاي محيط‌زيستي و به‌ويژه فلزات سنگين اهميت ويژه‌اي دارد. ازاين‌رو، اين پژوهش با هدف منشأ‌يابي و ارزيابي آلودگي عناصر آرسنيك، كادميم، نيكل و واناديوم در رسوبات ساحل فرح‌آباد درياچه خزر در سال 1398 انجام شد. در اين مطالعه، پس از جمع‌آوري 36 نمونه رسوب از 12 ايستگاه منتخب، مقادير پارامترهاي pH، EC، ماده آلي و بافت رسوبات تعيين شد. غلظت عناصر به‌روش طيف‌سنجي نوري پلاسماي جفت‌شده القايي تعيين شدند. به‌علاوه، براي ارزيابي آلودگي رسوبات نسبت به محاسبه معيارهاي سميت‌شناسي محيطي ازجمله شاخص هاي ضريب آلودگي، غني‌شدگي و بار آلودگي اقدام و به‌منظور شناسايي منابع بالقوه عناصر و گروه‌بندي آن‌ها در نمونه هاي رسوب نيز از روش‌هاي آماري چندمتغيره و به‌ترتيب تحليل مؤلفه‌هاي اصلي و خوشه‌بندي سلسله مراتبي استفاده شد. براي پردازش آماري نتايج نيز از آزمون‌هاي تحليل واريانس يك‌طرفه، تي تك‍نمونه‌اي و ضريب همبستگي پيرسون در بستر نرم‌افزار SPSS استفاده شد. ميانگين غلظت آرسنيك، كادميم، نيكل، و واناديوم به ترتيب 12/7، 0/191، 35/0، و mg/kg 31/9 بود. نتايج خروجي مدل‌هاي PCA، HCA، مقادير شاخص EF و ضريب تغييرات و همچنين، نتايج ماتريس همبستگي پيرسون نشان داد احتمالاً آرسنيك از منابع انسان‌ساخت و عناصر كادميم، نيكل و واناديوم نيز از منابع طبيعي نشأت گرفته‌اند.