شناسايي پيش‏ران‏هاي فنّاورانۀ يادگيري الكترونيكي و تحليل آن در آموزش عالي ايران (با تأكيد بر آموزش مهندسي)

يادگيري الكترونيكي به وجهي ضروري از آموزش و يادگيري در دنياي امروز تبديل شده است. آگاهي از عواملي كه نقش تعيين‏كننده در پيشرفت يادگيري الكترونيكي دارند، در تعيين چشم‏انداز، راهبردها و سياست‏هاي نهادهاي بالادستي، سازمان‏ها و مراكز آموزشي و نيز شركت‏هاي تجاري فعال در عرصۀ آموزش و يادگيري اهميتي وافر دارد. در اين مقاله، پيش‏ران‌هاي فنّاورانۀ يادگيري الكترونيكي مورد بحث قرار مي‏گيرد و مهم‏ترين عوامل بر اساس مراحل چرخۀ تب فنّاورانه استخراج مي‏شود. پژوهش با مطالعۀ اسنادي و با استفاده از اطلاعات به‌دست‌آمده از مراجع علمي، گزارش‌ها، مستندات، مصاحبه‌ها و اخبارِ منتشر‌شده صورت‌گرفته است. تلاش اصلي اين مقاله در دو نكته خلاصه مي‌شود: نخست شناسايي پيش‌ران‌هاي فنّاورانۀ يادگيري الكترونيكي و ديگر تحليل وضعيت آموزش الكترونيكي در ايران از منظر فنّاوري‌هاي شناسايي‌شده. نتيجۀ بررسي نشان مي‌دهد پيش‏ران‏هاي فنّاورانۀ يادگيري الكترونيكي عبارت‌ند از: يادگيري تطبيقي و شخصي‌شده، يادگيري سيّار، سكّوهاي يادگيري اجتماعي، يادگيري تلفيقي، بازي‏پردازي، شبيه‏سازي، رايانش ابري، يكپارچه‏سازي و تعامل‏ پذيري، استاندارد xAPI، واقعيت مجازي، دوره‏هاي باز برخط و فراگير (دوبابرف) و مديريت محتواي ويدئويي. از سوي ديگر ارزيابي‌ها نشان مي‌دهد در كشور چندان به اين فنّاوري‌ها پرداخته نشده است. وضع كنوني يادگيري الكترونيكي در كشور نشان مي‏ دهد فعاليت‏ هاي صورت‌گرفته در اين زمينه، چندان منسجم، نظام‏مند و هم‏سو با تغييرات فنّاوري نبوده است. آنچه براي سامان‌دادن به اين وضع ضروري به نظر مي‌رسد، تغيير بنيادي نگاه به يادگيري الكترونيكي و به خدمت گرفتن فنّاوري به شيوه‏اي نظام‏مند در سياست‌گذاري، برنامه‌ريزي و اجراست. آغاز سدۀ جديد هم‌زمان با تدوين برنامۀ هفتم توسعۀ ملّي، فرصت مغتنمي است تا دانشگاه‌ها به همراه وزارت علوم، تحقيقات و فنّاوري، سياست‌ها و برنامه‌هايي ملّي در متن برنامه لحاظ كنند تا در يك دورۀ زماني پنج‌ساله، امكان اصلاح مسير آموزش الكترونيكي در كشور و بهره‌مندي نظام آموزشي از مزاياي آن فراهم شود.