بررسي همگرايي هزينه هاي آموزش عالي در استان هاي ايران: رهيافت داده هاي پانلي

آموزش عالي به عنوان موتور توسعه و رشد به دليل مزاياي آن براي افزايش تحقيقات، دانش و فناوري در كشور در نظر گرفته مي‌شود. همچنين هزينه‌هاي آموزش به عنوان نماينده سرمايه انساني و از جمله عوامل تعيين‌كننده نابرابري‌هاي منطقه‌اي مي‌باشد. بهبود پويايي رشد در آينده و با توجه به نقش آموزش در اين زمينه، موضوع سطوح تأمين مالي مناسب را بيشتر از گذشته مطرح كرده است. تجزيه و تحليل همگرايي به معني وجود تمايل به كاهش نابرابري هزينه‌ها در طول زمان به ازاي هر دانشجو در سراسر كشور تفسير مي‌شود. لذا، اين پژوهش با استفاده از رهيافت داده‌هاي پانلي به بررسي روند هزينه‌هاي هر دانشجو در مؤسسات آموزش عالي و به تفكيك دولتي و خصوصي در استان‌هاي ايران طي دوره زماني 1397-1385 مي‌پردازد. نتايج نشان داد كه همگرايي بتاي مطلق در سرانه هزينه‌هاي آموزشي استان‌هاي ايران وجود دارد. سرعت همگرايي در مخارج دولتي آموزش عالي بالاتر از مخارج خصوصي بوده ولي در هر دو حالت سرعت همگرايي بسيار پايين است. بدين معني كه وضعيت ناهماهنگي بين استان‌هاي ايران از نظر هزينه‌هاي خصوصي و دولتي بر آموزش عالي، در يك زمان و دوره معين، به مرور زمان كاهش مي‌يابد و همه استان‌هاي نمونه به يك حالت ثابت همگرا مي‌شوند ولي سرعت رسيدن مناطق فقير به مناطق ثروتمند از نظر هزينه‌هاي آموزش، بسيار پايين‌تر است. همچنين بررسي پراكندگي هزينه‌هاي سرانه‌ي آموزشي هر استان حاكي از وجود همگرايي سيگما در مخارج دولتي آموزش در استان‌هاي ايران مي‌باشد و همين امر در روند همگرايي كلي هزينه‌هاي سرانه آموزشي هر استان اثر گذار بوده است. بدين مفهوم كه نابرابري در هزينه‌هاي عمومي آموزش عالي در استان‌هاي ايران با سرعت در حال كاهش است، اما اين نابرابري در مورد هزينه‌هاي خصوصي آموزش عالي با سرعت بسيار كمتري در حال كاهش و بهبودي است.