عوامل مؤثر در تحديد مرزهاي دريايي بين ايران و كشورهاي عربي در خليج فارس

تحديد حدود دريايي در منطقه خليج فارس به دليل عمق و پهناي كم، وجود جزاير و ذخاير انرژي، پيچيدگي جغرافيايي و حقوقي خاصي دارد. ايران تحديد حدود مرز دريايي خود را با برخي از كشورهاي جنوبي خليج فارس در دهه 60 و 70 ميلادي انجام داده است. هدف تحقيق حاضر تبيين عوامل مؤثر بر تحديد حدود مرز دريايي ايران با كشورهاي خليج فارس است. نوشته حاضر با استناد به مقررات حقوق دريايي ايران، قراردادهاي مرزي ايران با كشورهاي حوزه خليج فارس، قوانين و كنوانسيون‌هاي بين‌المللي حقوق درياها (1958م. و 1982.م)، گزارش‌ها و كتاب‌هاي مرجع و موثق حقوقي و ادعاي كشورها در رابطه با تحديد حدود دريايي، سعي كرده است تحليلي منسجم از عوامل مؤثر بر استقرار مرزهاي دريايي ايران در خليج فارس داشته باشد. يافته‌هاي تحقيق بيان‌گر آن است كه عوامل سياسي، اقتصادي، جغرافيايي و حقوقي در تعيين مرز دريايي ايران با همسايگان نقش داشته است. عوامل سياسي نقشي غيرمستقيم و انگيزشي در تمايل ايران براي تعيين مرزهاي دريايي خود با همسايگان داشته است (به غير از مرز دريايي با كشور قطر). عوامل اقتصادي (دسترسي به ميادين انرژي) در ترسيم مرز دريايي ايران و عربستان نقش مهمي داشته است. در مقابل، عوامل جغرافيايي و حقوقي نقشي مستقيم و تعيين-كننده در ترسيم مرز دريايي ايران با همسايگان ايفاء كرده است. از ميان عوامل جغرافيايي، وضعيت خطوط ساحلي و جزاير ايران در ترسيم خطوط مياني، حضوري تعيين‌كننده داشته‌اند. عوامل حقوقي در چارچوب اصل توافق، اصل منصف (مياني) و اصل انصاف نقشي مهم در موافقت‌نامه‌هاي مرز دريايي ايران با همسايگان جنوبي داشته است.