طراحي مدل حكمراني در نظام سلامت كشور

زمينه و هدف: امروزه، با توجه به كاستي‌هاي موجود در بخش ســلامت و وقوع بحران‌هايي مانند پاندمي بيماري كوويد-19، حكمراني در نظام سلامت بيش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. از طرفي، به نظر مي‌رسد سياستگذاري و به طور ويژه اجراي سياست‌ها در بخش سلامت كشور، با كاستي‌هايي روبه‌رو است كه بهره‌گيري از اصول حكمراني مي‌تواند در اين زمينه راهگشا باشد. بنابراين، هدف از انجام اين تحقيق، طراحي مدل حكمراني در نظام سلامت كشور است. روش كار: پژوهش حاضر، از نظر هدف كاربردي- توسعه اي بود. پس از بررسي مباني نظري و تحقيقات پيشين، راهبردهاي حكمراني نظام سلامت شناسايي شدند. سپس با بهره‌گيري از روش دلفي فازي و نظرخواهي از 13 نفر از خبرگان دانشگاهي و اجرايي كه به صورت هدفمند انتخاب شدند، مدل تحقيق طراحي شد. نهايتاً، به منظور اعتبارسنجي مدل، از 169 نفر از مديران و متخصصان بخش‌هاي نظام سلامت در شهرستان تهران با ابزار پرسشنامه نظرخواهي شد و داده‌هاي حاصل با روش مدل‌سازي معادلات ساختاري و نرم‌افزار SmartPLS تجزيه‌وتحليل گرديد. يافته‌ها: بر اساس يافته‌هاي تحقيق، تاييد گرديد كه حكمراني سلامت داراي چهار كاركرد توليت، ارائه خدمات، توليد منابع و تامين مالي است و به منظور ارتقاي آن،10 راهبرد اصلي و 58 راهبرد فرعي بايد مدنظر قرار گيرد. همچنين، مدل حكمراني در نظام سلامت كشور طراحي شده شامل عوامل علي (كاركردهاي نظام سلامت)، عوامل زمينه‌اي، عوامل تسهيل‌گر/ محدودكننده و پيامدها است. نهايتاً، بر اساس يافته‌هاي مدل‌سازي معادلات ساختاري، ضريب تعيين براي متغير راهبردهاي حكمراني سلامت مقدار 0.611 و براي متغير پيامدها 0.528 محاسبه گرديد. نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج حاصل شده، حكمراني سلامت در كشور از نظر ساختار و كاركردها با الگوي سازمان بهداشت جهاني يكسان است، اما براي ارتقاي نظام سلامت با توجه به شرايط بومي كشور نياز به بهره‌گيري از راهبردهاي متنوعي وجود دارد. همچنين، نتايج نشان داد كه حكمراني نظام سلامت پديده‌اي چندوجهي و پيچيده است و به منظور ارتقاي آن بايد ‏مجموعه‌اي از راهبردها اجرا شوند كه اين راهبردها در سه دسته امور حاكميتي، امور قراردادي و امور مشاركتي دسته‌بندي شدند.