قياس از نگاهي ديگر

يكي از معاني اصطلاح قياس در آثار سده‌هاي نخستين، ارزيابي روايات(به ويژه اخبار آحاد) بر مبناي كتاب، سنّت و ديگر شواهد است كه به دلايل مختلف گاه از آن به «قياس» تعبير شده است و لذا نمي‌توان به محض مشاهده اين اصطلاح در متون سريعاً آن را به معناي قياس معروف فقهي دانست. همچنين به نظر مي‌رسد كه مسأله قياس به ويژه در بين اماميه بايد مورد بازنگري قرار گيرد و چه بسا همان‌گونه كه آيت‌الله سيستاني تلاش نموده است تا روايات و گزارش‌هاي تاريخي مربوط به قياس را بازخواني نمايد، برداشت‌هاي جديدي از آن ارائه گردد و فهم ما از روايات مرتبط را دگرگون سازد. اين در حالي است كه در آثار اصولي اماميه به ويژه از مكتب حلّه به اين سو، گاه از قياس به عنوان يكي از معيارهاي ارزيابي خبر واحد و همچنين به عنوان يكي از مرجّحات باب تعارض سخن به ميان آمده است و دست‌كم به عنوان مؤيّد و از باب «تجميع قرائن» گاه مورد توجّه قرار گرفته است.