ارزيابي زراعي و اقتصادي نظام‌هاي كشت مخلوط جو (Hordeum vulgare) با دو گياه دارويي شنبليله (Trigonella foenum-graecum) و سير (Allium sativum)

به منظور ارزيابي و مقايسه سيستم هاي كشت مخلوط با تك‌كشتي سه گياه جو (Hordeum vulgare)، شنبليله (Trigonella foenum-graecum) و سير (Allium sativum)، آزمايشي در سال زراعي 1396- 1395 در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي مجتمع آموزش عالي گناباد انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل كشت خالص جو، سير، شنبليله و كشت مخلوط جايگزيني به صورت جو + شنبليله، جو + سير، شنبليله + سير، و جو + شنبليله + سير بود. صفات مورد مطالعه شامل عملكرد علوفه خشك، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملكرد بيولوژيك، عملكرد دانه و شاخص برداشت در گياه جو، عملكرد علوفه خشك، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و عملكرد دانه در گياه شنبليله، ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، طول سيرچه، قطر سيرچه، تعداد سيرچه در بوته و عملكرد سوخ در گياه سير بودند. بر اساس نتايج به‌دست آمده، بيشترين مقادير عملكرد علوفه خشك (8523 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد دانه (3494 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد بيولوژيك (14111كيلوگرم در هكتار) گياه جو از كشت خالص آن حاصل شد. در بين تيمارهاي كشت مخلوط، بيشترين عملكرد علوفه (6109 كيلوگرم در هكتار) از كشت مخلوط جو + شنبليله به‌دست آمد. صفات ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف گياه شنبليله در تيمار كشت خالص بيشترين مقادير را نشان دادند. عملكرد دانه (1145 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد علوفه خشك (5100 كيلوگرم در هكتار) شنبليله در الگوي كشت خالص در مقايسه با الگوهاي كشت مخلوط به طور معني داري بيشتر بود. تيمار كشت مخلوط سير + شنبليله با عملكرد علوفه خشك 4090 كيلوگرم در هكتار و عملكرد دانه 569 كيلوگرم در هكتار نسبت به ساير تيمارهاي كشت مخلوط برتري داشت. اجزاي عملكرد سير شامل ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، طول و قطر سيرچه، و تعداد سيرچه در بوته در كشت خالص بيشترين مقادير را داشتند. بيشترين ميزان عملكرد سوخ (7194 كيلوگرم در هكتار) از تيمار كشت خالص سير به‌دست آمد. در ميان شاخص هاي ارزيابي مزيت كشت مخلوط، بالاترين مقادير نسبت برابري زمين (1.16)، افزايش واقعي عملكرد (0.30) و بهره وري سيستم (8414) از الگوي كشت مخلوط جو + سير حاصل شد. بيشترين ميزان شاخص سودمندي كشت مخلوط (0.02) از تيمار شنبليله + سير، و بالاترين عدد مجموع ارزش نسبي (1.13) از تيمار كشت مخلوط جو + شنبليله به‌دست آمد.