عنوان مقاله :
اثر كود زيستي نيتروكسين بر برخي ويژگيهاي مورفو-فيزيولوژيكي اكوتيپهاي سياهدانه (Nigella sativa L.) تحت تنش خشكي
پديد آورندگان :
صيدي ، زهرا دانشگاه ايلام - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت , عباسي ، نصرتاله دانشگاه ايلام - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت , زارع ، محمد جواد دانشگاه ايلام - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت , زارعي ، بتول دانشگاه ايلام - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت
كليدواژه :
رطوبت نسبي , عملكرد , كلروفيل , نشت الكتروليت , نياز آبي
چكيده فارسي :
بهمنظور ارزيابي تأثير اثرات كود زيستي نيتروكسين بر اكوتيپ هاي سياه دانه تحت شرايط تنش خشكي، آزمايشي بهصورت كرت هاي دو بار خرد شده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در دانشگاه ايلام در سال 1397 اجرا گرديد. تنش خشكي شامل سه سطح (آبياري كامل (آبياري بر اساس 100 درصد نياز آبي گياه)، تنش متوسط (آبياري بر اساس 50 درصد نياز آبي گياه)، تنش شديد (آبياري بر اساس 35 درصد نياز آبي گياه) بهعنوان كرت اصلي، كود نيتروكسين شامل عدم مصرف نيتروكسين (شاهد) و مصرف يك ليتر در هكتار نيتروكسين (بهميزان 0.8 ميليليتر در هشت مترمربع بهصورت محلولپاشي بذرها) بهعنوان كرت فرعي و اكوتيپ هاي مختلف سياه دانه (Nigella sativa L.) شامل نيشابور، مشهد، سميرم و اصفهان بهعنوان كرت فرعي- فرعي در نظر گرفته شدند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه اثر اصلي تنش خشكي، كود نيتروكسين و اكوتيپ بر تمام صفات معنيدار (p≤0.01) بود. بيش ترين ارتفاع بوته و ارتفاع اولين شاخه فرعي مربوط به اكوتيپ مشهد در شرايط عدم استفاده از نيتروكسين تحت 50 درصد نياز آبي گياه بهدست آمد. بيش ترين تعداد شاخه فرعي در واحد سطح از كوتيپ نيشابور در شرايط عدم نيتروكسين تحت 100 درصد نياز آبي گياه بهدست آمد. بيش ترين تعداد كپسول در بوته در واحد سطح از تيمار اكوتيپ مشهد عدم نيتروكسين و 100 درصد نياز آبي گياه حاصل گرديد. بيش ترين عملكرد دانه از اكوتيپ سميرم در شرايط استفاده از نيتروكسين و تحت 50 درصد نياز آبي گياه حاصل شد و بيش ترين شاخص برداشت مربوط به تيمار نيشابور در شرايط 50 درصد نياز آبي گياه و عدم استفاده از كود زيستي نيتروكسين بود. بيش ترين عملكرد زيستي در اكوتيپ اصفهان، مصرف نيتروكسين و 50 درصد نياز آبي گياه حاصل شد. نتايج اين تحقيق حاكي از آن بود كه تنش خشكي موجب كاهش معنيدار (p≤0.01) مقادير صفات كلروفيل a، b و كلروفيل كل و محتواي رطوبت نسبي برگ گرديد. در اين بين، كاربرد كود زيستي نيتروكسين در اكثر موارد موجب بهبود اين صفات در اكوتيپ هاي مختلف گرديد. بيش ترين و كم ترين ميزان كلروفيل a، بهترتيب مربوط به اكوتيپ هاي سميرم در شرايط 100 درصد نياز آبي گياه و اعمال كود زيستي نيتروكسين (0.953 ميليگرم در گرم برگ تازه) و اكوتيپ مشهد در شرايط 35 درصد نياز آبي گياه و عدم اعمال كود زيستي نيتروكسين (0.101ميليگرم بر گرم برگ تازه) بود. همينطور اكوتيپ سميرم در شرايط 100 درصد نياز آبي گياه و اعمال كود زيستي نيتروكسين بيش ترين (0.717 ميليگرم بر گرم برگ تازه) و اكوتيپ نيشابور در شرايط عدم نيتروكسين و 35 درصد نياز آبي گياه كم ترين (0.125 ميليگرم بر گرم برگ تازه ) مقادير كلروفيل b را دارا بودند. از طرفي، اكوتيپ سميرم در تيمار 100 درصد نياز آبي گياه و اعمال كود زيستي نيتروكسين بيش ترين (1.67 ميليگرم بر گرم برگ تازه) و اكوتيپ مشهد در شرايط عدم اعمال كود نيتروكسين و 35 درصد نياز آبي گياه داراي كم ترين (0.234 ميليگرم بر گرم برگ تازه) ميزان كلروفيل كل را به خود اختصاص دادند. از بين اكوتيپ هاي مختلف اكوتيپ هاي سميرم در شرايط 100 درصد نياز آبي گياه با كاربرد كود زيستي نيتروكسين و اصفهان در شرايط 35 درصد نياز آبي گياه با كاربرد كود زيستي نيتروكسين بهترتيب بيش ترين (73.287 درصد) و كم ترين (30.657 درصد) ميزان محتوي نسبي آب برگ را به خود اختصاص دادند. از طرفي، در رابطه با نشت الكتروليت ها در اكوتيپ هاي مختلف افزايش تنش خشكي موجب افزايش مقادير آن در تيمارهاي مختلف گرديد، با اين وجود ميزان نشت الكتروليت ها در تيمارهاي كه تحت تيمار كود زيستي نيتروكسين بودند، كمتر از ساير اكوتيپ ها بودند، بهطوريكه بيش ترين و كم ترين ميزان نشت الكتروليت بهترتيب مربوط به تيمارهاي اكوتيپ سميرم در تيمار عدم اعمال نيتروكسين تحت 35 درصد نياز آبي گياه ( 64.546) و اكوتيپ سميرم با اعمال كود زيستي نيتروكسين تحت شرايط 100 درصد نياز آبي گياه با (17.492) بود. با توجه به نتايج اين آزمايش، اثرات مثبت كود زيستي نيتروكسين بر عملكرد نهايي را مي توان بهدليل بهبود صفات فيزيولوژيك (ميزان كلروفيل برگ، نشت يوني و محتواي نسبي آب برگ) ارتباط داد. همچنين كاربرد كود زيستي نيتروكسين ميزان نياز آبي سالانه گياه را به نحو مطلوبي كاهش داد و اين در حالي بود كه اين كاهش در ميزان آب آبياري مصرفي موجب كاهش قابلملاحظهاي در عملكرد اقتصادي حاصل از گياه نگرديد. بهطور كلي، نتـايج ايـن تحقيـق نشان داد كه كاربرد كودهاي زيستي مي تواند موجب بهبود عملكرد و خصوصـيات كمي گيـاه دارويـي سـياهدانه تحت محدوديت آبي گردد، با اين وجود اين موضوع نياز به بررسي هاي بيش تر خواهد داشت.
عنوان نشريه :
بوم شناسي كشاورزي
عنوان نشريه :
بوم شناسي كشاورزي