مقام رنگ و سنگِ فيروزه در هنر و تمدن اسلامي

رنگ ها و سنگ ها به دو دليل در فرهنگ ايراني اسلامي، جايگاه و مكانتي فراتر از جايگاه فيزيكي و مادي خود دارند. دليل اول، وجود آيات و روايات مذهبي و تقرير مكانت معنوي رنگ و سنگ در متون مذهبي و اسلامي است. به عنوان مثال نوع نگاه قرآن به رنگ در آياتي كه صبغه الله مطرح مي شود يا برخي آيات ديگر در باب رنگ هاي بهشتي چون سبز و سفيد و يا آيات و رواياتي پيرامون تقدس برخي سنگ هاي مقدس چون حجرالاسود، عقيق ، فيروزه و غيره؛ و دليل دوم توجه به وجوه معنوي رنگ ها و سنگ ها در متون عرفاني . به عنوان مثال آراي علاءالدوله سمناني در باره مباني عرفاني و معنوي رنگ ها. يا مثلاً مباحثي كه در باب سنگ هايي چون عقيق و لعل و ياقوت و زمرد و فيروزه در متون حكمي و عرفاني وجود دارد اين مقاله به تحقيق در باب سنگ و رنگ فيروزه در تمدن اسلامي ايراني و به ويژه شيعي پرداخته است. پرداختن به وجوه مذهبي، تاريخي، هنري و نيز كاربرد فيروزه در تاريخ معماري ايراني كه با نقش يافتن بر پهنه گنبد سلطانيه درخششي بي نظير يافته و به يكي از رنگ هاي ثابت معماري مقدس در ايران تبديل مي شود، وجوه توصيفي و تحليلي اين بحث خواهد بود.