تحليل مضمون‌شناسانه‌ي نقاشي معاصر افغانستان

سابقه طولاني هنر افغانستان، تأسيس نهادهاي هنري مانند مكتب صنايع نفيسه و نيز دارالمعلمين كابل، توسط شاه امان‌الله، ظهور استادان دانش‌آموخته هنر غربي و پس از آن تجربه‌هاي جستجوگرانه هويت در نگارگري معاصر و نيز استقبال گسترده زنان در دوره زمامداري كرزي، منجر به توليد انبوهي از آثار و خلق مضامين متنوعي در نقاشي گشت، كه در جاي‌جاي دنيا پراكنده شده‌اند. هدف پژوهش حاضر، جمع‌آوري، بررسي، طبقه‌بندي و تحليل مضموني آثار نقاشان شاخص در نقاشي معاصر افغانستان ‌است. سؤال اين است كه مضمون‌هاي اصلي و فرعي و رمزگان اوليه در تحليل مضمون‌شناسانه نقاشي معاصر افغانستان شامل چه موضوعاتي است؟ و نيز چه روابطي ميان عناصر تحليل مضمون‌شناسانه نقاشي معاصر افغانستان برقرار است؟ اين پژوهش به روش تحليل مضمون‌شناسانه و به‌صورت توصيفي انجام گرفته است. نوع نمونه‌گيري، غير تصادفي به روش هدفمند است كه در آن، آثار صد و نود و دو نقاش، از آغاز دوره‌ي دوم اصلاحات اماني، بررسي و آثار نقاشان شاخص مذكور در كتاب‌ها و يا آرشيوهاي معتبر، منتخبين جشنواره‌ها و دوسالانه‌ها و نيز برگزاركنندگان نمايشگاه انفرادي و جمعي در داخل يا خارج، انتخاب و مورد تحليل قرار گرفت. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه تم‌هاي اصلي و فرعي عبارت‌اند از نقاشي با موضوعات ديني (مفاهيم قرآني، مضامين بودايي)، نقاشي فرماليستي (آثار بدون مضمون، نقاشيخط)، نقاشي مردم‌نگارانه (بناهاي تاريخي، زندگي روزمره، مناظر شهري، بازي‌ها) كه در نقاشي مردان، بيشتر به مناظر شهري و بازي بزكشي، و در نقاشي زنان، همگام با اصول مينياتور با موضوعاتي نظير عروسي و محافل زنانه به انجام مي‌رسد. مضامين اجتماعي و سياسي(زنان، جنگ، كودكان، غرور ملي، وضعيت افغانستان)، مناظر طبيعي (باغ‌ها، جنگل‌ها و رودخانه‌هاي افغانستان)، طبيعت ‌بي جان، مضمون چهره، مضامين عرفاني (رقص، چهره) همچنين در برخي موارد مسائل، مشكلات و افتخارات افغانستان به‌عنوان رمزگان اوليه در نقاشي بازتاب مي‌يابند. برخي تم‌هاي اصلي، با يكديگر، تداخل صوري و برخي ديگر تداخلي محتوايي برقرار مي‌كنند.