بازنمايي تروماي ناشي از جنگ و پيامدهاي آن در رمان ديوار

با آغاز جنگ هشت ساله ميان ايران و عراق، جنگ و پيامدهاي آن با نمودهاي مختلفي در رسانه‌هاي ايران و جهان و همچنين آثار بسياري از نويسندگان بازتاب يافت؛ اما برخي از اين آثار، به‌خصوص آن دسته كه از سال‌هاي جنگ فاصله گرفته‌اند، همانند يك رسانۀ قوي عمل‌كرده و تعابير متفاوت و مؤثرتري از اين واقعيت‌ اجتماعي ارائه‌داده‌اند؛ چرا كه اگر زبان و روايت را يكي از قوي‌ترين ابزار ارتباطي قلمدادكنيم، ادبيات جنگ مي‌تواند يكي از مهم‌ترين ابزار براي بازنمايي تأثير فجايع سركوب‌شدۀ جنگ در اذهان جمعي باشد. رمان ديوار نوشته عليرضا غلامي را شايد بتوان در اين دسته از آثار جاي‌داد. ديوار يك داستان جنگ تمام‌عيار است؛ روايتي حاكي از نگاهي رئاليستي، غيرمتعارف و متفاوت به مسألۀ جنگ ايران و عراق كه با آن‌چه در زمينۀ جنگ در جامعه جاري است، متفاوت و در تقابل است. در اين جستار، ديوار با روش تحليل كيفي كمي و با توجه به آراي تروماي فردي فرويد و تروماي جمعي جفري الكساندر بررسي‌شده‌است. مؤلفه‌هاي خشونت، ويراني، فرياد، مرگ و ديسيپلين به ترتيب بيشترين نقش را در بروز تروما در شخصيت‌هاي ديوار داشته‌اند. تروما بنيان روابط‌ اين انسان‌‌ها را دگرگون كرده و هويتي براي آن‌ها باقي نگذاشته‌است؛ تا آن‌جا كه هويت از دست رفتۀ مردم در راوي‌اي بي‌نام و شهري بي‌نام انعكاس يافته‌است. پيامدهاي عيني تروما در اين داستان، در قالب شوك، اضطراب، سردي و بي‌عاطفگي، كرختي و انزوا، اختلال در رفتار كودكان، پرخاش، مرور خاطرات تلخ و نابودي ارتباطات انساني نمود يافته است.