بررسي معناشناسي نيايش در «خداباوري كلاسيك» و «همه‌خداباوري»

نيايش از منظر «خداباوري كلاسيك» نوعي «تخاطب» با امرِ الوهي/ مقدس است. در برابر، «همه‌خداباوري» به دليل نفي شخص‌وارگي امرِ الوهي از پذيرش اين تعريف امتناع و آن را به «ژرف‌انديشي» تعريف مي‌كند. نيايش به معناي «ژرف‌انديشي» با چالش‌هايي روبه‌رو است. اين معنا از نيايش افزون بر ناسازگاري مفهوميِ الوهيتِ ناشخص‌وار، با فهم متعارف از نيايش و واقعيت ميداني رفتار مؤمنان نيز ناسازگار است. ازاين‌رو، ژرف‌انديشي نه‌تنها «همه‌خداباوري» را در موضعي برتر از «خداباوري كلاسيك» قرار نمي‌دهد بلكه آن را در تعريف دين نيز دست‌خوش چالش مي‌كند. اگر در تعريفِ يك دين نتوان جايگاه بايسته‌اي براي نيايش يافت، مي‌توان به ناسازگاري آن حكم داد و اين اشكالي است كه «همه‌خداباوري» را، به طور جدي، تهديد مي‌كند. در اين مقاله با مرور معناشناسي نيايش در دو تصور «خداباوري كلاسيك» و «همه‌خداباوري» به بررسي نقدهاي مطرح خواهيم پرداخت و در پايان ضمن نشان‌دادن قوت اشكالاتِ وارد بر معنايِ نيايش در «همه‌خداباوري» نشان مي‌دهيم كه معنايِ اين مقوله در «خداباوري كلاسيك» قابل دفاع‌‌تر است.