حكمتِ صنعت؛ بررسي تأملات حكيم كشفي در فلسفۀ صنعت و فناوري

فلسفۀ صنعت يكي از ابعاد مهم در مباحث فلسفي و گره‌گاه‌هاي علوم اقتصادي با مباحث فلسفي است. حكيم كشفي نيز يكي از فيلسوفاني است كه تأمل در آثار وي و صورت‌بندي امروزين آن، مي‌تواند به تبيين يك فلسفه يا بهتر است بگوييم حكمت صنعت جديد بينجامد. تعريف وي از صنعت هرگونه خلاقيت را دربرمي‌گيرد و از همين‌روي، خدا را صنعتگر برتر و كل هستي را كارخانۀ او مي‌داند. تصوير كلي كشفي از نقش كار و صنعت در جهان، مبتني بر تمثيل مهمان‌خانه است. او جهان را به‌مثابۀ خانه‌ و مهمان‌پذيري مي‌بيند كه مالك آن خداوند است. حتماً بايد عده‌اي با كار خود به مهمانان فرصت دهند تا وارد ساحت عشقي الهي شوند. معناي كار و صنعت/ صنعتگر آرماني از منظر كشفي، پرسش‌ اصلي مقالۀ حاضر است كه پاسخ به آن به تبيين وجوه الهياتي صنعت و نظريۀ صنعت به مثابه خداشناسي مي‌انجامد. در همين راستا، كار به جانشيني از خدا، انفاق به خود، و چشمداشت روزي از خدا، سه راهكار كشفي براي تحقق يك صنعت و صنعتگر توحيدي است. يافته‌هاي مقاله، گوياي آن است كه نگرش اخلاقي كشفي اشتراكات بسياري با برخي دغدغه‌هاي فيلسوفان منتقد سرمايه‌داري دارد؛ اما از آنها فراتر رفته و به صنعت به‌مثابۀ نوعي خداشناسي عملي مي‌نگرد.