واكاوي عوامل توانمندساز در رابطه مادر-كودك هنگام نوجواني در حال ظهور: مطالعه‎اي مبتني بر نظريه زمينه‎اي

رابطه مادر-كودك يكي از عوامل موثر بر تحول روانشناختي كودكان است. بسياري از توانايي‎هاي انسان همچون تفكر، زبان، خودآگاهي و غيره از دل اولين رابطه انساني كه كودك در آن درگير است، حاصل مي‎شود. هدف اين پژوهش طراحي الگوي مفهومي رابطه مادر-كودك بر اساس تجارب بي‎واسطه‎ي مادران، در قالب يك رويكرد عميق بود. پژوهش حاضر از نوع كيفي و نظريه‎ي زمينه‎اي بود. جامعه آماري اين پژوهش را تمامي مادران داراي فرزند دختر 10 الي 11 سال در ناحيه تبادكان شهر مشهد در سال تحصيلي 1400-1401 تشكيل دادند. مشاركت كنندگان در پژوهش30 نفر از مادران بودند كه به روش نمونه‎گيري نظري انتخاب شدند. براي جمع‎آوري اطلاعات از ابزارصاحبه نيمه‎ساختار‎يافته استفاده شد. تجزيه و تحليل داده‎ها مطابق با الگوي سيستماتيك استراوس كوربين صورت گرفت و در مجموع 112 مفهوم شناسايي شد كه در 14 مضمون فرعي و 5 مضمون اصلي تنظيم شدند. نتايج مطابق الگوي پارادايم مورد نظر در حيطه‎هاي زمينه‎اي و محيطي، ميانجي، راهبرد و پيامد جاي گرفتند. يافته‎ها نشان داد كه عواملي چون خودآگاهي مادر، والدگري ذهن آگاهانه و توانايي تنظيم هيجاني، مي‎توانند به عنوان راهبردهاي موثر بر توانمندسازي مادر براي بهبود بخشيدن به رابطه با كودك خويش استفاده شوند. عوامل زمينه‎اي و محيطي موثر بر كيفيت ارتباط همچون داشتن الگوي مناسب و پايگاه اجتماعي-اقتصادي نيز جزو پيش‎نياز‎هايي هستند كه مي‎توانند كيفيت رابطه را تحت تاثير خود قرار دهند. راهبردهاي پيشنهادي در اين مطالعه موجبات دستيابي به رابطه‎اي حسنه كه اساس روابط بعدي كودك در اجتماع هست را فراهم مي‎سازد كه خود سرمايه‎اي بلندمدت است. برنامه‎ريزي و اهتمام به منظور توانمندسازي والدين به خصوص مادران، در راستاي بهبود اين رابطه اساسي مي‎تواند مورد توجه دست‎اندركاران امر تعليم و تربيت قرار گيرد.