بررسي تاثير حقوق مالكيت بر افزونه خواهي در كشورهاي منتخب OPEC و OECD

افزونه خواهي يك فعاليت غيرمولد و يكي از موارد شكست دولت به شمار مي آيد . در صورت شكل گيري اين مسئله منابع به جاي اينكه در اختيار فعاليت مولد قرار گيرند صرف مبارزات توزيعي و دستيابي به موقعيت انحصاري ميشوند. علاوه بر اين اثرات مخرب فراوان ديگري بر روي كشورها دارد از جمله آنها ميتوان به كاهش خلاقيت و نوآوري، فراگيرشدن قوانين و مقررات موردي، رايج شدن رشوه دهي و رشوه ستاني اشاره كرد. در كل اين فعاليت غيرمولد منجر به تحريف ساختار انگيزه اقتصادي، اجتماعي و زيان رفاهي ميشود. از اين رو شناسايي عوامل اثرگذار بر افزونه خواهي حائز اهميت است، چرا كه با بررسي و كنترل اين عوامل ميتوان به كاهش زمينه شكل گيري افزونه خواهي كمك كرد و اقتصاد را به رشد و توسعه پايدار سوق داد. در مقاله حاضر سعي ميگردد پس از بررسي تعاريف افزونه خواهي، عوامل اثرگذار بر افرونه خواهي تعيين و نحوه اثرگذاري آنها به لحاظ نظري بيان شود. متغيرهاي مورد مطالعه شامل حقوق مالكيت، تحصيلات، دموكراسي، توليد ناخالص داخلي سرانه، نظامي گري، تورم و رانت نفتي ميباشند كه در ادامه اين عوامل به دو بخش نهادي و غير نهادي تقسيم ميشوند . از آنجا كه تعريف و اجراي دقيق حقوق مالكيت اهميت فراواني در بروز اين فعاليت دارد، تلاش ميشود كه به صورت ويژه اين مهم مورد مطالعه قرار گيرد. كشورهاي مورد بررسي در اين مطالعه به دو گروه اعضاي منتخب كشورهاي صادركننده نفت و كشورهاي منتخب عضو سازمان همكاري وتوسعه اقتصادي تقسيم ميشوند كه از سال 1996 تا 2017 مورد بررسي قرا ر ميگيرند. همچنين آزادي اقتصادي بعنوا ن متغير جانشين زمينه شكل گيري افزونه خواهي در نظر گرفته ميشود. هرچقدر آزادي اقتصادي در جوامع بيشتر باشد انتظار ميرود كه كمتر زمينه شكل گيري افزونه خواهي ايجاد گردد. يافته هاي تجربي حاكي از آن است كه در هر دو گروه مذكور، حقوق مالكيت، دموكراسي و توليد ناخالص داخلي سرانه اثر منفي و معنادار و متغيرهاي نظامي گري و تورم، اثر مثبت و معناداري بر فعاليتهاي افزونه خواهي دارند. نتايج همچنين نشان ميدهد كه در كشورهاي منتخب عضو سازمان همكاري و توسعه اقتصادي، با افزايش تحصيلات، افزونه خواهي كاهش مييابد. اين درحالي است كه افزايش تحصيلات، تأثيرمعنادار و مثبتي بر افزونه خواهي در كشورهاي صادركننده نفت ميگذارد. همچنين در كشورهاي صادركننده نفت، رانت نفتي اثر مثبت و معناداري بر افزونه خواهي د ارد. اين نتيجه بدين معناست كه هرچقد ر رانت نفتي در اين كشورها افزايش يابد، انگيزه افراد در انجام كارهاي مولد كمتر شده و بيشتر به سمت فعاليتهاي توزيعي روي مي آورند .