خوانش انتقادي تقابل هاي پسا استعماري در رمان «الربيع و الخريف» اثر حنا مينه (با نگاهي بر شرق‌شناسي ادوارد سعيد)

نقد پسا استعماري با بررسي رابطۀ تقابلي استعمارگر و استعمار زده، به واكاوي شيوه هاي تأثير امپرياليسم بر ادبيات مي پردازد. مهم ترين ويژگي اين رويكرد، نقد و تغيير انديشه هاي استعماري است، و منتقدان پسا استعماري در تلاش اند كه به خوانش يك‌جانبه گفتمان استعماري پايان دهند. يكي از اركان اصلي نقد پسا استعماري، كتاب شرق شناسي «ادوارد سعيد» است كه به وضعيت استعمار زده و عملكرد استعمارگر از منظري متفاوت مي پردازد. سعيد معتقد است كه شرق شناسان به جاي بررسي خود واقعي شرق، تصـويري تقلـيل يافته و جعلي از آن ارائه مي دهند. بدين ترتيب او در قالب يك شرق شناسي وارونه، اين الگوبرداري غلط را تغيير داده و شرق را به گونه اي ديگر معرفي مي كند. «حنا مينه» رمان نويس سوري، در بيشتر آثار خود رويكردي سياسي داشته و محور اصلي آثار او مبارزه با استعمار و پيامدهاي آن است. او رمان الربيع و الخريف را در همين راستا به رشتۀ تحرير درآورده است. حنا مينه در اين اثر چندلايه، پس از توصيف چالش هاي زندگي در غرب براي مهاجران شرقي، و به‌ويژه در بعد فرهنگي، از منظر يك استعمار زده به بازخواني مناسبات ميان مهاجر استعمار زده و استعمارگر مي پردازد و گفتمان استعماري را به چالش مي كشد. پژوهش حاضر مي كوشد تا با استفاده از روش توصيفي- تحليلي مؤلفه هاي تقابلي نقد پسا استعماري نظير شرق و غرب، خود و ديگري، مرد شرقي و زن غربي و در نهايت فرادست و فرودست را در رمان مذكور، بر اساس نقطه نظرات ادوارد سعيد واكاوي نمايد. نتايج اين پژوهش حاكي از نقش محوري تقابل شرق/غرب و مؤلفۀ جنسيت در اين اثر و تلاش هاي نشأت ‌گرفته از انتقادات جدي حنا مينه بر هژموني غرب، در جهت بازبيني و وارونه سازي انگاره هاي تقابلي در شرق شناسي غربي است.