تحولات دين‌داري در بين دو نسل از زنان: مطالعه‌ي موردي: زنان منطقه‌ي 4 تهران

تحول دين‌داري زنان در نسل‌هاي مختلف مسأله‌ي اصلي اين تحقيق است و پژوهش با هدف شناسايي تحولات دين‌داري در بين زنان ساكن در منطقه‌ي 4 تهران انجام شده است تا بررسي شود كه آيا بين دين‌داري دو نسل از زنان تفاوت قابل اعتنايي وجود دارد يا خير. رويكرد روشي، كيفي و روش تحقيق، تحليل روايت و ابزار گردآوري اطلاعات، مصاحبه‌ي روايي و روش نمونه‌گيري هدفمند به‌شيوه‌ي گلوله برفي بوده است. 40 نفر از زنان دو نسل (مادران متولد دهه‌ي 40 و 50 و دختران متولد دهه‌ي 60) براي مصاحبه انتخاب شدند. از مجموع 20 نفر از دختران، 2 نفر هيچ ديني را قبول نداشتند و نوگروندگان حاد (تحول‌يافته‌ي كامل در نظام اعتقادي) و 18 نفر نيز نوگروندگان غيرحاد (تحول‌يافته در درون نظام اعتقادي) بوده‌اند كه در برخي امور ديني دچار ترديد شده‌اند و اكنون به‌نحو گزينشي و بيشتر عقلاني دين‌داراند. از ميان 20 نفر از مادران، 17 نفر نوگروي غيرحاد و صعودي داشته و دين‌داري 3 نفر نيز به‌‌صورت نزولي تحول يافته است. آنان درمورد حجاب و برخي از آيه‌هاي قرآني مربوط به حقوق زنان، دچار شك و ترديد جدي شده‌اند. بررسي تطبيقي تحولات دين‌داري ميان مادران و دختران نشان مي‌دهد كه دختران به دلايلي چون حضور در دانشگاه، ارتقاي سطح سواد و تحصيلات، تقويت روحيه‌ي پرسش‌گري و نقادي، تجربه‌ي تحول در دين‌داري را از سر گذرانده‌اند و به نقادي و بازانديشي در دين‌داري خود اقدام نموده‌اند، به‌گونه‌اي كه بخش مهمي از باورها و اعمال ديني‌اي را كه در گذشته به سهولت و بدون هرگونه پرسش‌گري انجام مي‌داده‌اند، كنار نهاده‌اند. در مقابل، از آن‌جا‌كه مادران جامعه‌پذيري ديني و نيز تجربه‌ها و زيست جهان متفاوتي داشته‌اند و به دلايلي نتوانسته‌اند در محيط‌هاي دانشگاهي حاضر شوند، بازانديشي چنداني در دين‌داري‌شان وجود نداشته است. در نتيجه، تحولات دين‌داري‌شان در مقايسه با دختران چندان مشهود و اساسي و همه‌جانبه نبوده است.