بررسي روش كلامي حسين‌علي‌شاه اصفهاني در رد پادُري

ظهور دين اسلام به عنوان ناسخ اديان و شرايع پيشين، واكنش ديگر اديان، به‌ويژه مسيحيت را كه دين رقيبي مي‌دانستند، برانگيخت. اين واكنش‌ها و مواجهات به‌خصوص با ورود به عرصه استعمار فزوني يافت و در قالب گفت‌وگوها، مباحثه‌ها و نوشتن رساله‌ها در رد همديگر خود را نشان داد. رد پادُري، نوشته حسين‌علي‌شاه اصفهاني، يكي از رديه‌هاي مهم در پاسخ به مدعاي غربيان است. اين رديه، جوابيه‌اي در رد سخنان هِنري مارتين، مشهور به پادُري است كه به عنوان مأمور انجمن مبلغان مسيحيت، سفري به ايران داشت. در اين كتاب، به مسائل مهمي همچون نفي اعجاز نبوي، اختلاف مسيحيت و اسلام و افترائاتي كه به شخصيت پيامبر اسلام وارد شده، پاسخ داده شده است. در مقاله حاضر، پس از بررسي كوتاه زندگي سياسي و تبليغي هِنري مارتين، روش كلامي اصفهاني بررسي شده است. همچنين، در تكميل سخنان اصفهاني، يافته‌هاي ديگر انديشمندان حوزه كلام و تاريخ ذكر شده است. نتايج نشان داد كه اصفهاني، بر معتقدات طرف مقابل تأكيد خاصي داشت و با تكيه بر براهين عقلي، استفاده از استدلال تمثيلي و قواعد كلامي، ايرادهاي پادري را پاسخ ‌گفته است، اما گاه تمامي جوانب را در نظر نگرفته، و استدلال‌هاي جدلي نيز در اثرش ديده مي‌شود.