بررسي آثار هنري مانويِ بازيافته از غرب چين با نگاهي به دو مفهوم «رهايي» و «بازگشت نور»

يكي از منابع نظري و فني مهم هنر ايران در قرون گذشته هنر مانوي است و در گستره‌اي كه تفكر مانوي در آن نفوذ كرده آثار هنري بازيافته در غرب چين اهميت بسيار دارد. اين اهميت در درجهٔ نخست به دليل تعدد آثار هنري است كه از اين ديار بر جاي مانده و آنگاه به ‌واسطهٔ سطح تكنيكي بالاي آن آثار در مقايسه با ديگر نواحي مانوي‌نشين است. از آنجا كه بيشتر محققان به فنون به‌كاررفته در اين آثار پرداخته‌اند، نويسنده در اين پژوهش كوشيده است با نگاهي فلسفي و حِكمي آثار مانوي بازيافته در غرب چين را بررسي كند و اثرگذاري و تأثيرپذيري آنها را در پيوند با مهم‌ترين مكتب موجود در آن ناحيه، يعني آيين بودايي مهايانه، و نيز هنر بومي منطقه، كه همانا هنر اويغوري است، بكاود. در اين مقاله، براي تبيين بهتر بحث دو مفهوم/ انگارهٔ مانوي «رهايي» و «بازگشت نور» بررسي شده است.