بنيان‌هاي روش‌شناختي مطالعات تطبيقي سياست‌گذاري علم، فناوري و نوآوري در ايران

مطالعه تطبيقي يكي از روش‌هاي متداول و پركاربرد در پژوهش‌هاي علوم اجتماعي قلمداد مي‌شود و استفاده از اين روش پژوهش در سال‌هاي اخير روند رو به‌ رشدي داشته است. از سوي ديگر شاهد پويايي در سياست‌گذاري در عرصه علم، فناوري و نوآوري در كشورهاي مختلف اعم از توسعه‌يافته و در حال توسعه هستيم. اين امر پژوهشگران سياست‌گذاري را بر آن داشته است تا با اتخاذ رويكردي تطبيقي، ضمن بررسي تجارب موفق و ناموفق بين‌المللي، توصيه‌هايي را براي تدوين بهتر سياست‌هاي ملّي ارائه نمايند. هدف اصلي مقاله حاضر، شناسايي اصول و قواعد حاكم بر مطالعات تطبيقي بوده و به دنبال پاسخ به اين سوال است كه اين اصول تا چه حد در مطالعات سياست‌گذاري علم، فناوري و نوآوري در ايران رعايت شده است؟ مسير اين پژوهش، ارزيابي 82 پژوهش تطبيقي به زبان فارسي و مرتبط با سياست‌گذاري علم، فناوري و نوآوري با استفاده از كليدواژه‌هاي مرتبط و جستجو در مجلات علمي منتخب مي‌‌باشد. به طور كلي مطالعات تطبيقي بر چهار بنيان اصلي شامل ملاحظات تعيين نمونه، معادل‌سازي سازه‌ها، رويكرد تجزيه و تحليل (متغيّرگرايي يا موردمحوري) و مسائل مرتبط با علّيت استوار هستند. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه اغلب تأليفات ارزيابي‌شده به بنيان‌هاي اصلي مطالعات تطبيقي وفادار نبوده‌اند كه دليل اصلي آن غالباً عدم آشنايي و تسلط كافي پژوهشگران به مسائل‌ روش‌شناختي مطالعات تطبيقي است. در نتيجه باتوجه به اهميت نتايج و يافته‌‌هاي اين نوع پژوهش‌‌ها براي سياست‌گذاران، عدم رعايت اصول آن از جانب پژوهشگران، مي‌‌تواند مشكلاتي را در طراحي و پياده‌سازي سياست‌ها ايجاد نمايد.