پيش‌‌بيني گستره كنوني و آينده گونه Bromus tomentellus Boiss تحت دو مدل هشدار اقليمي (Rcp4.5 و Rcp8.5) در اكوسيستم‌‌هاي مرتعي استان اردبيل

زمينه و هدف: تغييرات اقليمي در دو دهه اخير، يك موضوع جدي بوده است و بسياري از مطالعات، بر روي جنبه‌‌هاي مختلف آن متمركز شده‌‌اند. بنابراين، ضرورت دارد كه رويشگاه‌ ‌بالقوه گونه‌‌‌هاي ‌‌شاخص مرتعي، در حال ‌‌حاضر و سال‌‌هاي ‌‌آينده، تحت مدل‌‌هاي هشدار اقليمي، مشخص گردد. از اين‌‌رو، در پژوهش حاضر، با تهيه نقشه رخداد پيش‌‌بيني گستره كنوني و آينده گونه Bromus tomentellus، تحت دو مدل هشدار اقليمي (سناريو Rcp4.5 و Rcp8.5)، جابجايي آن، در عرض‌‌هاي جغرافيايي، در سطح اكوسيستم‌‌هاي مرتعي استان اردبيل، مورد بررسي قرار گرفت. روش بررسي: براي اين منظور،  در فصل رويش 1399، از 19 متغير زيست اقليمي و سه متغير‌‌ فيزيوگرافي و مدل رگرسيون لجستيك، براي تعيين كميت تغيير اقليم در سه دهه آينده (سال 2050) و بررسي دقيق اثرات آن بر تغيير گستره گونه B. tomentellus در حال حاضر و آينده، استفاده شد. نقشه‌‌هاي خروجي نيز با احتمال رخداد بين صفر تا يك، به چهار طبقه؛ رويشگاه نامناسب (0.25-0)، رويشگاه تقريبا مناسب (0.5-0.25)، رويشگاه با تناسب بالا (0.75- 0.5) و رويشگاه با تناسب خيلي ‌‌بالا (1-0.75)، گروه‌‌بندي ‌‌شد و با استناد به ضرايب متغيرها در روابط رگرسيوني، متغيرهاي موثر براي گستره كنوني و آينده، معرفي گرديد. يافته‌‌ها: ميانگين دماي سالانه (BIO1)، دامنه دماي سالانه (BIO7) و ميانگين دماي سردترين فصل (BIO11)، بيشترين اهميت را براي تناسب رويشگاه دارند كه مقادير آنها، با سخت‌‌تر شدن شرايط اقليمي، افزايش مي‌‌يابد. ميانگين دماي سالانه رويشگاه‌‌هاي مناسب، طي سه دهه آينده، 1.6 تا 2.1 درجه سانتي‌‌گراد، افزايش خواهد داشت. ارتفاع رويشگاه‌‌هاي مناسب نيز، 115 تا 190 متر، بيشتر خواهد شد. در نتيجه، سطح رويشگاه مناسب آن، در واكنش به تغييرات اقليمي، كمتر مي‌‌شود. همچنين تحت سناريوي‌‌هاي اقليمي، 30.2 درصد از رويشگاه‌‌هاي مناسب خود را در سال 2050، از دست خواهد داد و رويشگاه‌‌هاي نامناسب فعلي نيز، 29.4 درصد افزايش خواهد يافت. بحث و نتيجه‌‌گيري: در مجموع؛ تغيير اقليم و افزايش شاخصه‌‌هاي دمايي، باعث حركت گونه B. tomentellus به سمت عرض‌‌هاي جغرافيايي بالاتر در امتداد گراديان ارتفاعي، خواهد شد. از اين‌‌رو، طي سه دهه آينده، خطر حذف آن از اكوسيستم‌‌هاي مرتعي استان اردبيل، وجود دارد.