تحليل دهه‌اي_فضايي خشك‌سالي‌هاي ايران جهت پشتيباني فرآيندهاي تصميم‌گيري محيطي

افزايش دماي جهاني باعث افزايش فراواني رويدادهاي شديد آب و هوايي ازجمله خشك‌سالي‌ها شده است.  پايش و پيش‌بيني رفتار مكاني_ زماني اين پديده براي پيشگيري از تبعات منفي اقتصادي_ اجتماعي و برنامه‌ريزي‌هاي محيطي داراي  اهميت زيادي است. تاكنون ارزيابي جامعي از تحليل فضايي خشك‌سالي در كشور در بلندمدت صورت نگرفته است. در اين راستا ابتدا خشك‌سالي‌ها دهه‌اي با شاخص PDSI از سال 1980 تا 2020 استخراج و سپس مورد تحليل فضايي قرار گرفت. نتايج نشان داد شدت شاخص خشك‌سالي در ايران  از 2.12 تا 1.45 به  5.73 تا 1.34 افزايش پيداكرده، يعني از طبقه خشك به فوق‌العاده خشك تغيير يافته است. راستاي بيضوي سه انحراف معيار در هر چهار دهه موردبررسي، شمال غرب و جنوب شرق را از خود نشان داده كه به تبعيت از راستاي بارشي ايران در جهت ناهمواري‌ها قرار داشت. جهت مشخص نمودن نوع الگوي مكاني، شاخص خوشه‌بندي جي استار محاسبه‌شده كه نتايج نشان داد در دهه اول بازه مورد لكه‌هاي داغ (خوشه‌بندي خشك‌سالي شديد) در قسمت‌هاي كوچكي از مركز ايران و بر روي استان‌هاي كم بارش و كويرها قرار داشته است در دهه دوم لكه‌هاي داغ در جنوب غرب ايران شامل استان‌هاي بوشهر و خوزستان قرارگرفته در دهه سوم در قسمت‌هاي زيادي از مركز ايران ازجمله استان‌هاي تهران، سمنان، اصفهان، فارس و كهكيلويه و بوير احمد و در دهه چهارم لكه‌هاي داغ  در قسمت جنوب و جنوب شرق ايران شامل استان هرمزگان و سيستان بلوچستان به‌صورت الگوهاي خوشه‌اي معنادار خود را نشان داند. پراكندگي مكاني شدت‌هاي مختلف خشك‌سالي حاكي از تغيير مكان و شدت سامانه‌هاي بارشي به‌صورت دهه‌اي است كه نشان مي‌دهد كه همه نقاط كشور ممكن است در معرض مخاطره خشك‌سالي قرار گيرند. چنين تحقيقاتي مي‌تواند موجب شناسايي مناطق در معرض شديد خشك‌سالي شده و در برنامه‌ريزي‌هاي محيطي مورداستفاده قرار گيرد.