تعيين الگوهاي زهكشي جريان با استفاده از روش درخت فركتال (مطالعه موردي: زيرحوضه زرينه‌رود در استان كردستان)

رفتار بسياري از پديده هاي طبيعي با پيچيدگي بسيار، مانند رودخانه ها را مي توان با هندسه درخت فركتال تحليل نمود. زيرحوضه آبريز زرينه رود در استان كردستان يكي از پرآب ترين زيرحوضه هاي حوضه آبريز درياچه اروميه مي‏باشد كه وضعيت هيدرولوژيكي آن تاثير بسياري بر روي مديريت رواناب و جريان هاي پايين دست دارد، بنابراين بررسي ويژگي هاي فيزيوگرافي اين حوضه آبريز با استفاده از روش درخت فركتال در اين تحقيق از اهميت بالايي برخوردار است. در پژوهش حاضر به بررسي رفتار فركتالي زيرحوضه آبريز زرينه رود در استان كردستان، با استفاده از لايه‏هاي  GIS آبراهه ها، نقشه DEM و بكارگيري قوانين استراهلر، هاك، هورتن و هندسه درخت فركتال به روش ريچاردسون، پرداخته شده است. بر اساس قانون استراهلر مشخص شد كه 5 درجه آبراهه در منطقه وجود دارد. بر اساس قانون هاك، مشخص شد، شيب خط روند حوضه تا حدي تند مي باشد و اين نشان از فرسايش نسبتا زياد در محدوده مطالعاتي حوضه آبريز زرينه رود مي باشد. مطابق قانون هورتن فاكتور فرم در حدفاصل آبراهه هاي درجه 1 و 2 كاهش يافته و براي آبراهه هاي با رتبه 3 و بالاتر تقريبا يكسان مي باشد. علاوه بر اين ساختار فركتالي نشان مي دهد كه در محدوده آبراهه هاي رتبه 2 و بالاتر رفتار فركتالي وجود دارد. در نهايت بر اساس روش ريچارسون، بعد فركتالي حوضه آبريز مورد بررسي در رنج 1.837 - 1.695 محاسبه شد كه بخش قابل توجهي از فضاي حوضه اين ويژگي را دارند. علاوه بر اين نتايج نشان داد كه بعد فركتالي بدست آمده براي آبراهه‏هاي رتبه 4 با روش هورتون برابر 1.67 بوده كه با نتايج بدست آمده از روش ريچاردسون مطابقت دارد. در نهايت مي توان گفت با توجه به موقعيت توپوگرافي، آب و هوايي و شرايط هيدرولوژيكي ويژه ي زير حوضه آبريز زيرينه رود، مي توان شناسايي رفتار هيدرولوژيكي رودخانه، به برنامه ريزان و تصميم گيرندگان كشور در جهت مديريت بهتر اين حوضه كمك نمود.