تأثير تغيير كاربري اراضي بر برخي ويژگي‎هاي فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي خاك

امروزه مناطق گسترده‌اي از جنگل‌ها به اراضي كشاورزي تغيير كاربري داده است و تغيير كاربري اراضي از عوامل مهم كاهش دهنده كيفيت خاك مي‌باشد. هدف از انجام اين پژوهش بررسي تأثير تغيير كاربري اراضي از جنگل و مرتع به كشاورزي بر برخي از ويژگي‌هاي خاك در منطقه سراب باديه (استان كرمانشاه) است. نمونه‌برداري در سال 1398 و از نقاط هم شيب و همسان در قالب طرح آشيانه‌اي صورت گرفت. براي اين منظور 4 منطقه در نزديكي هم كه داراي چشم‌انداز يكسان و شامل 3 كاربري جنگل، مرتع و كشاورزي بودند و همچنين 2 عمق 20-0 و 40-20 سانتي‌متري در نظر گرفته شدند. از هر عمق در كاربري‌هاي مختلف نمونه‌هاي مركب تهيه شد. پس از انتقال نمونه‌ها به آزمايشگاه، ويژگي‌هاي مهم خاك بر اساس روش‌هاي استاندارد اندازه‌گيري شدند. نتايج نشان داد كه بر اثر تغيير كاربري اراضي در بين ويژگي‌هاي فيزيكي خاك ميانگين وزني قطر خاكدانه‌ها بيش از ساير ويژگي‌هاي فيزيكي خاك تحت تأثير قرار گرفت به‌نحوي‌كه با تغيير كاربري از جنگل به كشاورزي در لايه‌ زيرين خاك (20-40 سانتي‌متري) به ميزان 51/04 درصد كاهش يافت. در بين ويژگي‌هاي شيميايي خاك كربن آلي و نيتروژن كل با 52/95 درصد كاهش در لايه‌ سطحي خاك (0-20 سانتي‌متري)، بيشترين تغييرپذيري را در اثر تغيير كاربري از جنگل به مرتع داشتند. ضريب متابوليكي به تغيير كاربري اراضي حساس بود به‌نحوي‌كه مقدار آن با تغيير كاربري از جنگل به كشاورزي به ميزان 92/92 درصد در لايه‌ زيرين خاك (40-20 سانتي‌متري) كاهش يافت. اين ويژگي‌ها (ميانگين وزني قطر خاكدانه‌ها، كربن آلي، نيتروژن كل و ضريب متابوليكي) به تغيير شرايط مديريتي در سطح مزرعه حساسيت بالايي دارند بنابراين مي‌توان از اين ويژگي‌ها براي پايش كيفيت خاك استفاده نمود.