ارزيابي اثرات زيست‌محيطي و عملكرد اقتصادي سامانه‌هاي توزيع و مصرف آب كشاورزي در شبكه آبياري و زهكشي سفيدرود

اين مطالعه در شبكه آبياري و زهكشي سفيدرود انجام شد. شاليزارهاي برنج و باغات چاي به عنوان محصولات كشاورزي مورد بررسي انتخاب شدند. عملكرد زيست‌محيطي با مجموعه‌اي از موضوعات زيست‌محيطي از جمله تغييراقليم، تغذيه‌گرايي و غيره ارزيابي شد. عملكرد اقتصادي نيز با استفاده از كل ارزش افزوده محصولات نهايي سيستم اندازه‌گيري شد. در نهايت، با ارزيابي شاخص اكو بهره‌وري موضوعات تاثيرگذار زيست‌محيطي، سيستم مورد مطالعه ارزيابي شد. نتايج نشان داد كه مهم‌ترين موضوعات تأثيرگذار زيست‌محيطي، تغييرات آب و هوايي، سميت انساني، سميت زيست محيطي آبزيان و كاهش سوخت‌هاي فسيلي به دليل استفاده زياد از كودها و آفت‌كش‌هاي شيميايي، احتراق سوخت ديزل در ماشين‌آلات كشاورزي و پمپ‌هاي آب است. به طوري كه، سهم هر يك از پارامترهاي نامبرده به ترتيب 48.9، 47.9 و 2.4 درصد در مقدار اثرات موضوع تغيير اقليم بدست آمد. علاوه بر اين، در ارزيابي اثرات زيست‌محيطي دو محصول چاي و برنج شاخص‌هاي نوع I، II و III تعريف شد كه با توجه به مقادير بدست آمده به طور كلي به دليل بالاتر بودن اثرات زيست‌محيطي باغات چاي نسبت به شاليزارهاي برنج، شاخص‌هاي نوع I، II و III باغات چاي بيشتر از شاليزارهاي برنج بدست آمد. به عنوان مثال در موضوع اثرات تغيير اقليم، نسبت شاخص نوع I، II و III چاي به برنج به ترتيب 1.4، 4.2 و 2.7 محاسبه شد. علاوه بر اين، سود اقتصادي محصول برنج در هر هكتار تقريباً 70 درصد بيشتر از چاي بوده است، اما سود اقتصادي به ازاي هر مترمكعب مصرف آب برنج به دليل مصرف بالاي آب در برنج، تنها 8 درصد بيشتر از چاي بوده است. در نهايت، مقايسه شاخص‌هاي اكو بهره‌وري موضوعات مختلف نشان داد كه كمترين شاخص اكو بهره‌وري براي تغيير اقليم و كاهش سوخت‌هاي فسيلي به‌دست آمد. علاوه بر اين، آناليزها نشان داد كه علي رغم بيشترين اثرات زيست‌محيطي شاليزارهاي برنج، به دليل سود اقتصادي بالاتر نسبت به چاي، بيشترين شاخص اكو بهره‌وري مربوط به شاليزارهاي برنج است.