ردپاي مصرف آب و تجارت آب مجازي خرما در ايران

خرما يكي از مهم‌ترين محصولات باغي ايران است كه جايگاه ويژه‌اي در امنيت غذايي، اقتصاد و تجارت محصولات كشاورزي دارد. در حال حاضر ايران يكي از برترين توليد‌كنندگان خرما در دنيا است اما محدوديت منابع آب از اصلي‌ترين چالش‌هاي توليد اين محصول در ايران است. بنابراين هدف اين تحقيق بررسي ردپاي آب توليد خرما در ايران با استفاده از سه آب خاص به نام‌هاي آب آبي، آب سبز و آب خاكستري مي‌باشد. سپس با استفاده از مفهوم ردپاي آب مجازي كه توسط هوكسترا و هانگ معرفي شده است، ردپاي تجارت آب براي محصول خرما طي سال‌هاي  2018 – 2001 محاسبه شد. نتايج نشان مي‌دهد متوسط برداشت سالانه از منابع آب جهت توليد خرما در ايران 3.486 ميليارد مترمكعب است كه در مجموع 69.752 ميليارد مترمكعب بين سال‌هاي  2018 - 2001 براي توليد خرما در ايران آب مصرف شده است. 68 درصد (2.352 ميليارد مترمكعب در سال و در مجموع 42.466 ميليارد مترمكعب) از كل نياز آبياري خرما در ايران از طريق برداشت از آب‌هاي زير زميني يا به اصطلاح آب آبي، 28 درصد (0.976 ميليارد مترمكعب در سال، در مجموع 17.526ميليارد مترمكعب) از طريق آب سبز و 4 درصد (0.139 ميليارد مترمكعب در سال، در مجموع 2.764 ميليارد مترمكعب) از طريق آب خاكستري تأمين شده است. بررسي ردپاي آب توليد خرما نشان داد براي توليد يك كيلو‌گرم خرما در ايران مقدار 2.304 متر‌مكعب آب آبي، 0.951مترمكعب آب سبز و 0.15 مترمكعب آب خاكستري مصرف مي‌شود و محتواي آب مجازي محصول خرما در ايران 3.405 مترمكعب بر كيلوگرم است. همچنين با استفاده از مفهوم آب مجازي دريافتيم از سال 2018-2001، 9.119 ميليارد مترمكعب آب در تجارت خرما از ايران به كشورهاي جهان صادر شده است و سهم ايران از كل تجارت جهاني آب مجازي خرما 25.08 درصد است. كشورهاي امارات متحده عربي، پاكستان، روسيه، تركيه، هند و افغانستان بزرگترين واردكنندگان آب مجازي خرما از ايران هستند و در آخر مشخص شد فاصله‌ي مكاني و داشتن مرز مشترك تاثير مثبتي بر تجارت آب مجازي محصول خرما داشت.