شاخص امنيت بوم‌شناختي در حوزه آبخيز كوزه‌تپراقي، استان اردبيل

پژوهش حاضر با هدف تحليل امنيت بوم‌شناختي حوضه كوزه‌تپراقي استان اردبيل بر اساس معيارهاي مرتبط با الگو و فرآيندهاي سيماي سرزمين در دو سطح كلاس كاربري اراضي و زيرحوضه انجام شد. بدين‌صورت كه ابتدا شاخص جامع الگوي سيماي سرزمين با استفاده از تلفيق معيارهاي تكه‌شدگي (SPLIT)، شاخص بزرگ‌ترين لكه (LPI)، تراكم حاشيه (ED) و تراكم لكه (PD)، و شاخص جامع فرآيند سيماي سرزمين بر اساس معيارهاي گسستگي (DIVISION)، شاخص ميانگين شكل لكه (AREA-MN)، شاخص تجمع (AI)، بعد فركتال (FRACTAL) و ضريب شدت فرسايش خاك (Z) محاسبه شدند. سپس، شاخص امنيت بوم‌شناختي بر اساس تلفيق دو شاخص جامع نام‌برده در دو سطح كلاس و سيما براي 36 زيرحوضه مورد محاسبه و مقايسه قرار گرفت. در نهايت، درجه امنيت بوم‌شناختي در پنج طبقه خيلي‌كم، كم، متوسط، زياد و خيلي‌زياد طبقه‌بندي و پهنه‌بندي شد. بر اساس نتايج مشخص شد كه حوضه كوزه‌تپراقي از نظر كلي داراي سطح پاييني از امنيت بوم‌شناختي است. هم‌چنين مقدار شاخص‌هاي جامع الگو و فرآيند سيماي سرزمين به‌ترتيب برابر با 0/28 و 0/37 و ميانگين شاخص ارزيابي جامع امنيت بوم‌شناختي آبخيز برابر با 0/25 به‌دست آمد. حداكثر مقدار شاخص امنيت بوم‌شناختي برابر با 0/78 مربوط به زيرحوضه‌ 14 (بخش جنوبي حوضه) و حداقل مقدار اين شاخص برابر 0/03 مربوط به زيرحوضه 33 (بخش شمالي حوضه) محاسبه شد. در مجموع، بخش‌هاي جنوبي و جنوب غربي حوضه در وضعيت امنيت زياد و متوسط و بخش‌هاي شمالي در وضعيت امنيت خيلي‌كم قرار گرفته‌اند. نتايج حاضر مي‌تواند در برنامه‌ريزي كاربري اراضي، ارزيابي اثرات بوم‌شناختي و مديريت منابع حوضه كاربرد داشته باشد.