اثر زوال درختي و جهت جغرافيايي بر صفات ريختي برگ درختان بلوط ايراني

اين پژوهش با هدف بررسي اثرات زوال درختي و جهت جغرافيايي بر صفات ريختي برگ و تعيين صفات مورفولوژيكي شاخص كه نشانگر تنوع برگ درختان بلوط ايراني در ارتباط با شرايط رويشگاهي و تنش هاي محيطي هستند، در جنگل هاي مله سياه ايلام انجام شد. دو رويشگاه جنگلي در دامنه هاي شمالي و جنوبي كوه مله سياه و در محدوده ارتفاعييكسان انتخاب شد. در هر رويشگاه 20 درخت بلوط دانه زاد به صورت تصادفي انتخاب گرديد. اين درختان در چهار كلاسه زوال درختي قرار گرفتند و در هر كلاسه زوال درختي پنج درخت قرار داشت. از هر درخت 20 برگ از چهار سمت اصلي تاج درخت، از ارتفاع مياني تاج و از شاخه هاي انتهايي به صورت نمونه مركب در مرداد ماه جدا شد. نمونه ها براي اندازه گيري صفات ريختي برگ شامل طول برگ، پهناي برگ، طول دمبرگ، شكل برگ، تعداد دندانه سمت راست برگ و تعداد رگبرگ اصلي به آزمايشگاه منتقل شد. نتايج نشان داد كه طول برگ تحت تاثير زوال درختي و ساير صفات ريختي مورد مطالعه تحت تاثير زوال درختي و جهت جغرافيايي تغييرات معني دار داشتند. بر اين اساس طول برگ در درختان سالم كمتر از ساير كلاسه هاي زوال درختي بود. مقادير صفات پهناي برگ و تعداد دندانه سمت راست برگ در رويشگاه شمالي بيشتر بودند و مقادير طول دمبرگ، شكل برگ و تعداد رگبرگ اصلي در رويشگاه جنوبي بيشتر بودند و نحوه تغييرات مقادير اين صفات در بين كلاسه هاي زوال درختي در هر دو جهت جغرافيايي فرق داشت. بررسي شكل پذيري نشان داد كه صفت‌ طول دمبرگ بيشترين شكل پذيريدارد و بيشتر تحت تأثير محيط است. بنابراين مشخص شد كه صفات ظاهري برگ درختان بلوط ايراني تحت تأثير معني دار شرايط محيطي رويشگاه و زوال درختي قرار دارد و صفت طول دمبرگ شاخص تنوع برگ درختان بلوط ايراني در سطح رويشگاه است، اگرچه در سطح كلاسه هاي درختي تمام صفات مورد مطالعه دخيل بودند.