اثر عوامل محيطي در پراكنش سكونتگاه‌هاي روستايي با تأكيد بر مخاطرات طبيعي (مطالعۀ موردي: حوضۀ سياهرود، شهرستان رودبار، استان گيلان)

استقرار جوامع انساني در زمين همواره با هدف دستيابي به حداكثر منابع طبيعي مانند منابع آبي، پوشش گياهي مناسب و دسترسي به زمين كشت‌پذير صورت گرفته است. واقعيت اين است كه به نظر مي‌رسد بستر طبيعي مي‌تواند در رابطه با عوامل و عناصر آب و خاك، شيب، آب‌وهوا محدوديت‌ها يا فرصت‌هايي را در برابر توسعۀ سكونتگاه‌هاي روستايي ايجاد كند. هدف اين تحقيق، بررسي تأثير عوامل محيطي در مكان‌گزيني نقاط روستايي حوضۀ آبخيز سياهرود است و اينكه به چه اندازه در اين زمينه به مخاطرات طبيعي توجه شده است. مخاطرات ناشي از عوامل طبيعي در دو گروه لرزه‌خيزي و حركات دامنه‌اي قرار گرفتند. در اين تحقيق به‌عنوان نوآوري ابتدا نحوۀ قرارگيري آبادي‌ها نسبت به هفت پارامتر محيطي بررسي شد، سپس براي تحليل لرزه‌خيزي از 281 نقطه در داخل و حريم 50 كيلومتري آن در دامنۀ زماني 52 سال و براي تحليل پهنه‌هاي حركات دامنه‌اي از 34 نقطه لغزشي استفاده شد و سپس موقعيت سكونتگاه‌ها نسبت به اين مخاطرات بررسي شد. نتايج نشان داد كه در بين اين عوامل محيطي، قابليت اراضي، ارتفاع، شيب و آب در گذشته در پراكنش سكونتگاه‌هاي حوضه تأثير داشته‌اند و به ديگر شاخص‌هاي محيطي توجه نشده است. با شناسايي عوامل محيطي حوضه وضعيت سكونتگاه‌ها در برابر مخاطرات بررسي شد. در حريم گسل‌ها جمعيتي بالغ بر 15000 نفر و در حريم پهنه‌هاي حركات دامنه‌اي جمعيتي بالغ بر 10000 نفر سكونت دارند. همچنين در حوضۀ سياهرود بيشتر حركات دامنه‌اي در پهنه‌هاي جنگلي و سازندهاي زمين‌شناسي سخت رخ داده و مهم‌ترين عامل آن جاده، گسل و رودخانه بوده است.