معماري و مسيريابي: تحليل اثر دسترسي بصري بر فرايند مسيريابي در فضاهاي اداري

پژوهش حاضر مسيريابي را در محيط‌هاي پيچيدۀ اداري بررسي كرده است. مسيريابي موضوع پرچالشي است و تحقيقات بسياري از دهۀ هفتاد ميلادي تاكنون بدان پرداخته‌اند. مرور ادبيات ناظر بر مفهوم مسيريابي نشان مي‌دهد كه تاكنون دسته‌بندي دقيق و جامعي از عوامل مؤثر بر مسيريابي كه منتج به ارائۀ الزامات طراحي در محيط‌هاي اداري پرمراجعه شود، ارائه نشده است؛ لذا توجه به عوامل محيطي ـ و به‌ويژه دسترسي بصري به‌دليل تعامل قوۀ ديداري با سناريوهاي رفتار در كاربري‌هاي اداري ـ از محور‌هاي اصلي اين پژوهش است. اين پژوهش ضمن بازبيني مؤلفه‌هاي مؤثر بر مسيريابي و تأكيد بر اهميت دسترسي بصري، به ارزيابي چهار مؤلفۀ گشودگي مسير، نوع اتصال، عرض مسير و شكل و زاويۀ تقاطع‌ها در فضاي اداري پرداخته است. ارزيابي ميزان دسترسي بصري، از طريق مفهوم ميدان ديد و تحليل رفتار مسيريابي انجام شده است. اين پژوهش از نه نفر از مردان و زنان ناآشنا با يك محيط اداري درخواست نمود تا مسيري تعيين‌شده در ساختمان اداري شهرداري كرج را طي نمايند. داده‌ها از طريق پرسش‌نامه، مصاحبه، مشاهده و روش‌هاي آناليز ميدان ديد، جمع‌آوري و تحليل شد. نتايج پژوهش نشان داد كه عملكرد مسيريابي با دسترسي بصري در محيط اداري، رابطۀ مستقيم دارد؛ به‌عبارت ديگر، هرچه ميزان هم‌پوشاني سطح ديد از نقاط مختلف بيشتر باشد، عملكرد افراد در مسيريابي، سريع‌تر و خطاي ناشي از يافتن مسير درست كاهش مي‌يابد. همچنين بررسي اولويت افراد در انتخاب گره‌هايي كه به‌لحاظ ويژگي‌هاي دسترسي بصري متفاوت بوده‌اند، نشان داد مسيري كه سطح ديد و اطلاعات محيطي بيشتري ارائه مي‌دهد، در اولويت انتخاب قرار مي‌گيرد. نتايج پژوهش مي‌تواند الگوي مناسبي براي بازانديشي مؤلفه‌هاي طراحي فضاهاي اداري براي طراحان و معماران باشد.