بررسي عوامل مؤثر بر تغيير پوشش اراضي حاشيه كلان‌شهرها (مطالعۀ موردي: شهر رشت)

در سال‌هاي اخير با افزايش روزافزون جمعيت تغييرات بارزي در وضعيت پوشش زمين به‌وجود آمده‌است و اين روند در آينده نيز ادامه خواهد داشت. در حال حاضر تغيير پوشش غيراصولي اراضي يكي از مهم‌ترين معضلات موجود در شهرهاي كشور است كه بسياري از آثار زيان‌بار آن ممكن است در آينده‌اي نزديك عينيت پيدا كند. پژوهش حاضر با هدف بررسي وضعيت تغيير پوشش اراضي در حاشيۀ كلان‌شهر رشت به‌دنبال پاسخ به اين سؤالات است كه مؤلفه‌هاي تأثيرگذار بر افزايش سرعت روند تغيير پوشش اراضي حاشيه شهري كدامند و چه راهبردهايي جهت كاهش سرعت اين روند وجود دارد و روند تغييرات كاربري زمين (كشاورزي به مسكوني) در شهر رشت در سال‌هاي اخير چگونه بوده‌است. تحقيق حاضر از جهت روش، توصيفي- اكتشافي و داراي رويكرد كيفي است. به‌منظور گردآوري اطلاعات مورد‌نياز از دو روش مطالعات كتابخانه‌اي و مطالعۀ پيمايشي از طريق انجام مصاحبه‌ به‌روش نيمه‌ساختار يافته و عميق استفاده شده‌است. يافته‌ها و نتايج در اين پژوهش نشان‌دهندۀ اين است كه مؤلفه‌هاي تأثيرگذار بر تغيير پوشش اراضي حاشيه‌اي در دسته‌هاي مختلف اجتماعي، اقتصادي، كالبدي، زيست‌محيطي و مديريتي قابل‌تقسيم ‌هستند در اين خصوص مهاجرت افراد از روستاهاي پيرامون به شهر و ايجاد پديدۀ‌ حاشيه‌نشيني ماهيت توريستي شهر رشت و جذب بالاي گردشگر و افزايش پديدۀ پراكنش شهري جزء مهم‌ترين عوامل هستند. در مجموع مي‌توان نتيجه گرفت كه اراضي موجود در حاشيۀ كلان‌شهرها از مهم‌ترين اركان هر شهر محسوب مي‌شوند و با توجه به سير صعودي تغيير كاربري اراضي، ارائۀ راهبردها و راهكارهاي متنوع ضرورت مي‌يابد. در همين راستا مي‌توان گفت راهبردهاي گوناگوني همچون اختصاص ماليات سبز براي تغيير كاربري ‌ترويج توسعۀ ميان‌افزا و بازتعريف جايگاه فعاليت‌هاي مرتبط به كشاورزي جهت كاهش سرعت اين تغييرات وجود دارند كه اجراي به‌موقع آن‌ها مي‌تواند بر رفع و يا كاهش آثار سوء و منفي تغيير پوشش اراضي مؤثر باشد.