تحليل ساختار فيزيكي و تصوير ذهني موثر در شكل‌گيري هويت مكان فضاي خياباني آبرسان شهر تبريز

هويت مكان تركيبي از سه ضلع «مكان به مثابه محيط مادي»، «مكان به مثابه فضامندي اجتماعي»، و «مكان به مثابه تفاوت تجربي و رواني افراد از فضا» است، نوشتار پيش رو كوشيده است كه در تبيين هويت مكان فضاي خياباني از منظر پوزيتيويستي و پديدارشناختي بر مولفه نخست آن يعني فضا به مثابه محيط مادي كه خود آفريننده تعامل اجتماعي و شناخت فضايي است را از منظر جين جيكوبز و كوين لينچ دو تن از متفكران برجسته شهري اين مهم را مورد واكاوي و تحليل قرار دهد. در راستاي اين هدف، پژوهش حاضر در پي شناخت ميزان تاثيرات مستقيم و غيرمستقيم مولفه‌هاي مختلف فيزيكي و ذهني هويت مكان در متن فضاي خياباني آبرسان تبريز مورد مطالعه قرار گرفت. بدين منظور، در ابتدا به تاثير فرم فضايي از طريق ويژگي كاربري‌هاي بزرگ مقياس، تنوع و اختلاط كاربري‌ها، ويژگي‌هاي بافت شهري منطقه(ميزان تراكم مسكوني و جمعيتي)، تعداد طبقات ساختمان‌ها، دانه‌بندي قطعات ساختماني، امكان نفوذپذيري در بين ساختمان‌ها، امكان دسترسي آسان به فضاي عمومي از فضاي خياباني آبرسان، مورد تحليل قرار گرفت. براي تحليل اين مولفه‌ها، از روش توصيفي ـ تحليلي و همبستگي و بر مبناي مدل‌هاي تابع فاصله اقليدسي، شبكه‌هاي عصبي، و آمار فضايي در محيط ArcGIS استفاده گرديد. همچنين براي بررسي ميزان تأثير مولفه‌هاي كالبدي خيابان بر هويت مكان، داده‌هاي ميداني از طريق پرسشنامه گردآوري و سپس با استفاده از مدل رگرسيون چندمتغيره خطي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج بررسي و تجزيه و تحليل نقشه‌ها نشان مي‌دهد كه خيابان آبرسان تبريز داراي ويژگيهاي كالبدي باكيفيت و قابل قبول است كه مي‌بايست در تحقيقات برنامه‌ريزي و مديريت شهري مورد توجه عميق قرار گيرد؛ بدين معنا كه نقشه‌ها نشان دادند كه ويژگي‌هاي كالبدي و فضايي خيابان آبرسان تبريز مي‌توانند به عنوان عوامل ايجاد و توسعه هويت مكان نسبت معناداري در تحليل فضايي در خود بازنمايي مي‌كنند؛ همچنين نتيجه مدل رگرسيون چندگانه نشان داد كه مؤلفه‌هاي كالبدي با ضريب تعيين 78 درصد، نقش زيادي در توسعه هويت مكان خيابان آبرسان تبريز ايفا مي‌كند. از اين بين، متغير تصوير ذهني و خوانايي با ضريب بتاي 45 درصد، بيشترين تأثير مثبت را در شكل‌گيري هويت مكان دارد.